Koffiekamer « Terug naar discussie overzicht

Kabinet Rutte III, vertrouwen in de toekomst ???

rationeel
0
De wereldbeschouwelijke Traditie die ik bedoel wordt soms overdrachtelijk aangeduid met de begrippen ‘Athene en Jeruzalem’. ‘Athene’ staat dan voor de Griekse letteren, in het bijzonder de Griekse ?loso?e, meer in het bijzonder Plato en Aristoteles, die boven alle overige Griekse schrijvers uittorenen. ‘Jeruzalem’ staat voor het christendom, dat wil zeggen de bijbelse Traditie waarin leven en sterven van Christus centraal staan. Augustinus en Thomas van Aquino zijn de belangrijkste christelijke auteurs – de Plato en Aristoteles – van het christendom.

Athene en Jeruzalem staan niet los van elkaar. Al in een heel vroeg stadium doordesemt het Griekse denken de bijbelse Traditie. Augustinus was platonist, Thomas van Aquino aristoteliaan. De zestiende en zeventiende eeuw is de tijd waarin de Europese Traditie in zekere zin op haar hoogtepunt is. Een door de antieken gevormd christendom is overal het referentiekader.
rationeel
0
Maar in de zeventiende eeuw begint ook de aanval op de Europese Traditie. Deze staat bekend als de Verlichting, een benaming die de aanvallers zichzelf gegeven hebben, om zich te rechtvaardigen en hun tegenstanders in een kwaad daglicht te stellen. Zij waren het die naar eigen zeggen licht in een eeuwenlange duisternis kwamen brengen. De belangrijkste namen zijn René Descartes en Thomas Hobbes. De laatste is de grootste, hij is de Plato van de moderniteit, al zien de meeste hedendaagse ideeënhistorici Hobbes’ betekenis volledig over het hoofd. De voornaamste idealen van de Verlichting: vrijheid en gelijkheid.
rationeel
0
In de zeventiende eeuw was de Verlichting niet meer dan een contrapunt bij – of dissonant in – de Traditie, maar in de achttiende eeuw groeide haar aanhang snel, bovenal dankzij de populariserende geschriften van Voltaire en de Encyclopedisten, wat aan het eind van de achttiende eeuw uitmondde in de Franse – en de Amerikaanse – revolutie, die voor een groot deel gebaseerd waren op de nieuwe ideeën van de Verlichting.

De Europese Traditie was echter nog springlevend. Vanaf het begin konden de nieuwe ideeën dus rekenen op forse weerstand. Daarom werd ook de Franse Revolutie vanaf het begin door een groot deel van de Europese bevolking afgewezen en bestreden. Dat resulteerde in 1815 in wat bekendstaat als de Restauratie, een poging om de status quo ante te herstellen. Die poging was echter vanaf het begin tot mislukken gedoemd, omdat de Revolutie weliswaar was beëindigd, maar daarmee de revolutionaire ideeën niet waren verdwenen. De hele verdere negentiende en twintigste eeuw is in belangrijke mate een strijd, in heel Europa, tussen de aanhangers van de Traditie en de aanhangers van de nieuwe verlichtingsideeën. Tussen ‘revolutie’ en ‘contrarevolutie’.
rationeel
0
In en door de woelingen die de Franse Revolutie teweegbracht in Europa is ook de Romantiek ontstaan, een levens- en wereldbeschouwing die tegen de Verlichting in gaat, maar evenzeer tegen de Europese Traditie. De Romantiek is een denkwijze die eveneens uitgaat van de idealen van vrijheid en gelijkheid, maar deze op andere wijze uitlegt dan de Verlichting. In de periode van 1815 tot het eind van de twintigste eeuw strijden dus niet twee, maar drie levens- en wereldbeschouwingen om voorrang: het ideeëngoed van de Europese Traditie, het verlichtingsdenken en de Romantiek.
rationeel
0
Het is een strijd waarin de Traditie langzaam maar zeker steeds meer terrein verliest. Halverwege de jaren zestig van de twintigste eeuw – het jaar 1968 is inmiddels symbolisch geworden – zet een nieuw en de?nitief offensief in van Verlichting en Romantiek. De Culturele Revolutie die dan begint is, net als alle andere revoluties, slechts de bezegeling van de ontwikkelingen die onderhuids allang de Traditie uitgehold hadden. Het christendom en de antieken, eeuwenlang hét Europese referentiekader, krijgen in de periode na 1968 de doodsklap toegediend door hun vijanden.
rationeel
0
Als men erbij stilstaat, is het eigenlijk een onvoorstelbare gebeurtenis: in onze tijd lijkt een einde te zijn gekomen aan een periode van ongeveer 2500 jaar. Wij leven als eersten in een volstrekt nieuw tijdperk, dat niet langer is gebaseerd op het denken van de Grieken en het christendom, maar volledig is gebaseerd op de geest en de waarden van de Verlichting en de Romantiek.
rationeel
0
De grote vraag is natuurlijk: is dat nieuwe tijdperk een vooruitgang ten opzichte van het oude, of is het juist een achteruitgang? Voor de meeste mensen is het antwoord op die vraag eenvoudig en staat het a priori vast: het nieuwe is beter dan het oude. Dat is het vigerende geschiedbeeld: vroeger was alles slecht, of in ieder geval slechter dan tegenwoordig. Mensen waren arm, ze stierven vroeg, gingen dood aan ziektes die nu genezen kunnen worden, het gewone volk werd onderdrukt door de adel en de clerus of in een andere variant door de kapitalisten, de vrouw werd onderdrukt door haar echtgenoot, kinderen door volwassenen, het individu door de groep; iedereen door de blanke man. De wereld ging gebukt onder vooroordeel, onwetendheid en bijgeloof: dé oorzaken van het kwaad volgens de Verlichting. Van dit alles en meer heeft de nieuwe tijd ons verlost. Leve de moderniteit!
rationeel
0
Anno nu zijn we vrijwel geheel modern. Het overgrote deel van de westerse bevolking heeft geen idee meer waar het christendom en de antieken voor staan, laat staan het gevoel dat ze maatgevend zouden moeten zijn. Verlichting en Romantiek leveren de vigerende mens- en wereldbeschouwingen, ook al zijn maar weinigen zich hiervan bewust, omdat het historisch besef bij de meeste mensen vrijwel geheel ontbreekt en de mens- en wereldbeschouwing van Verlichting en Romantiek zo alledaags en gewoon zijn geworden. Net zo gewoon en alledaags als het water dat is voor de twee jonge vissen uit de grap van David Foster Wallace: twee jonge vissen zwemmen in het water en komen een oudere vis tegen, die ze begroet met de woorden: ‘Goedemorgen, jongens, hoe is het water vandaag?’ Waarop de ene jonge vis de andere aankijkt en vraagt: ‘Wat is in hemelsnaam water?’
rationeel
0
Verlichting en Romantiek zijn nu het nieuwe, vanzelfsprekende geloof van de overgrote meerderheid geworden, net zoals dat vroeger het christendom was. Met dit verschil dat het moderne geloof zich er niet van bewust is een geloof te zijn. Laat staan dat de gemiddelde gelovige zou beseffen wat de historische wortels zijn van zijn geloof. In beide opzichten was het christelijk tijdperk ‘verlichter’.
rationeel
0
De twee moderne mens- en wereldbeschouwingen zijn fundamenteel verwant – beide gaan uit van de principes van vrijheid en gelijkheid –, maar ze zijn tegelijkertijd in strijd met elkaar, omdat ze aan die principes een geheel andere uitleg geven.

Wij leven als eersten in een volstrekt nieuw tijdperk, dat niet langer is gebaseerd op het denken van de Grieken en het christendom
Wat is de essentie van Verlichting en Romantiek? Eerst de Verlichting. Men kan niet anders dan de oorspronkelijke intentie ervan appreciëren, met name de bekommernis om de gewone man. Vrijheid (libertas) voor iedereen, in de aloude zin van geen slaaf zijn (servitudo), en gelijkheid in de zin van gelijkheid voor de wet, oftewel een en dezelfde wet voor alle onderdanen – het algemeenheidsgebod –, zijn nobele idealen. Dat geldt ook voor het ideaal van een maatschappij waarin iedereen – en niet alleen de elite – materieel in een zekere welstand leeft en de eeuwige volksplaag van de armoede is overwonnen. De Verlichting voorzag de mogelijkheid van materieel bien-être voor iedereen op basis van het marktmechanisme en technologische vernieuwingen. De Verlichting heeft bovendien al deze ideeën salonfähig gemaakt. Dat zijn allemaal geen kleinigheden.
rationeel
0
Maar het relatief bescheiden geloof in de mogelijkheid van een zeker materieel gemak voor iedereen werd al in de achttiende eeuw een geloof in de ongelimiteerde vooruitgang op alle fronten. Een hoofdrol daarbij spelen de markt en de technologie. Dit zijn de motoren van de vooruitgang. In de toekomst zal de mens alwetend en dus almachtig zijn. Dat is althans de hoop. Hij zal armoe, dood en ziekte hebben overwonnen. De macht die het resultaat is van toenemende kennis is goed. Want macht maakt vrij. Immers, wie macht heeft, kan doen wat hij wil. En dat is ware vrijheid. Hij kan al zijn begeertes bevredigen. En daarin liggen het geluk en het doel van het leven. Begeertes zijn voor een groot deel subjectief en verschillen van persoon tot persoon. Maar omdat alle mensen gelijk(waardig) zijn, zijn ook al die begeertes allemaal gelijkwaardig. ‘Push-pin is as good as poetry.’ Vrij vertaald: basketbal is even goed als Beethoven.
rationeel
0
Waar het dus om draait, is consumeren. En om dat te kunnen, moet er gewerkt worden – in afwachting van de technologie die dat overbodig maakt. Het geld dat met werken verdiend wordt, wordt vervolgens uitgegeven aan al wat het hartje begeert. De mens is zo gezien primair een producent en consument op een steeds technologischer markt. Hij wil consumeren en daarom moet hij werken en geld verdienen. Productie en consumptie, onder omstandigheden van concurrentie en technologische vooruitgang, zijn de polen rond welke het leven draait. Alles wordt in deze termen gezien. Ook bijvoorbeeld onderwijs, politiek en staat. Doel van het onderwijs is het verwerven van technologische en competitieve vaardigheden ten behoeve van de latere rol als producent op de markt. Doel van politiek en staat zijn het juridisch in goede banen leiden van productie en consumptie op de markt en het stimuleren van de technologische vooruitgang.
leek2018
0
quote:

rationeel schreef op 16 februari 2020 10:58:

Verlichting en Romantiek zijn nu het nieuwe, vanzelfsprekende geloof van de overgrote meerderheid geworden, net zoals dat vroeger het christendom was. Met dit verschil dat het moderne geloof zich er niet van bewust is een geloof te zijn. Laat staan dat de gemiddelde gelovige zou beseffen wat de historische wortels zijn van zijn geloof. In beide opzichten was het christelijk tijdperk ‘verlichter’.
Nooit geweten dat de overgrote meerderheid voorheen de basis als christendom had.
rationeel
0
Het verlichtingsdenken marginaliseert de oudere opvattingen van de mens als burger, als kind van God en als gemeenschapswezen en drukt die ten slotte helemaal weg. Dat is al eeuwen aan de gang. Wij maken de voltooiing ervan mee. Wat zijn de gevolgen van het verlichtingsdenken? Vooral dit: als het er in het leven om gaat zo veel mogelijk begeertes te bevredigen, wat die ook zijn, en alle begeertes van gelijke rang zijn, als dat de pointe en betekenis van vrijheid en gelijkheid zijn, dan resulteert uiteindelijk een wereld die geheel naar de hand is gezet van de meest dominante en overheersende begeertes van de grote massa van de mensheid. Dat wil zeggen een wereld van entertainmentparken, shoppingmalls en outlets, alomtegenwoordige snelwegen en auto’s, speelparadijzen, wellnesscenters, hypermarkten, porno- en koopsites, prefab woontorens en woonwijken, een toeristenindustrie over de gehele wereld, en heel veel snoep, drank, zoet en vet eten, drugs en beeldschermen. Voor het overgrote deel van de mensheid is ‘push-pin’ immers even goed, om niet te zeggen veel beter dan ‘poetry’. De zin van het leven is doen waar je zin in hebt. En waar je zin in hebt is eten, drinken, winkelen, seks en entertainment. ‘Having a good time’. Yolo.
rationeel
0
Tegenover de verlichtingsvisie staat de opvatting van de maatschappijcritici, die haar wortels heeft in de Romantiek. Deze is in essentie een kritiek op de Verlichting, waarin men diverse elementen terugvindt uit de Europese Traditie, zij het op een verdraaide wijze. Men zou kunnen zeggen dat de Romantiek het aloude begrip ‘natuur’ weer opneemt, zoals dat door de Traditie werd gebruikt, als norm. (Voor de Verlichting is ‘natuur’ slechts een feitelijke gegevenheid.) In plaats van zijn subjectieve begeertes te volgen, zoals de Verlichting wil, moet de mens volgens de Romantiek leven volgens de natuur (secundum naturam). Maar wat natuur is, wordt door de Romantiek geherde?nieerd.
rationeel
0
Traditioneel staat ‘natuur’ voor de natuur der dingen, dat wil zeggen hun blijvende essentie. Zoals we nog wel spreken over de natuur van de mens. In de Romantiek verdwijnt die betekenis geheel en al. Natuur en natuurlijk staan nu voor wat we ook wel authentiek, oorspronkelijk, echt zijn gaan noemen. Die betekenisverschuiving valt alleen te begrijpen tegen de achtergrond van de Verlichting, die het aanschijn van de wereld volledig heeft veranderd. Denk aan de industrialisatie, de verstedelijking, de ontvolking van het platteland, de geplande ruimtelijke ordening, de juridische rationalisatie, de bestuurlijke centralisatie et cetera. Vanuit romantisch perspectief heeft de Verlichting de wereld vervreemd van haar natuurlijke staat. Deze vervreemding wordt gezien als een soort zondeval. De wereld is er lelijk van geworden en ongezond. De mens is niet meer vrij en wordt er ongelukkig van. Vandaar terug naar de natuur.
rationeel
0
De Romantiek staat kritisch tegenover markt en technologie, kritisch tegenover de oppervlakkige levens?loso?e van de Verlichting. De wereld, de natuur, het milieu zijn veel meer dan grondstoffen voor onze begeertes. Het gaat in het leven sowieso om iets geheel anders dan je begeertes bevredigen. Het verlichtingsdenken brengt de mens op het verkeerde pad en verwoest de wereld. De begeertes op de troon stellen, leidt tot uitbuiting van de zwakkeren hier en elders, die te lage lonen betaald krijgen; tot de gewetenloze, geldgedreven mishandeling van dieren in de bio-industrie; tot de even gewetenloze vergiftiging van de consument met zoet, vet en ongezond voedsel; tot het medisch-farmaceutisch complex dat belang heeft bij veel zieke mensen. De steeds geavanceerdere informatie-technologie, gebruikt door geldbeluste producenten, doet de privacy en daarmee de menselijke waardigheid, die een bedekking van ‘our naked, shivering nature’ vereist, meer en meer in rook opgaan. De steeds verder stijgende productie- en consumptiecyclus dreigt het klimaat onleefbaar te maken en bedreigt planten- en diersoorten. Et cetera.
rationeel
0
Op een dieper niveau is het bezwaar van de Romantiek tegen het verlichtingsdenken de leegheid van een leven als producent-consument. Het gaat in het leven om iets geheel anders: om authenticiteit. Dat wil zeggen: als mens te zijn wie en wat je bent en anderen en de wereld ook te laten zijn wat ze zijn. Dat is ware vrijheid en gelijkheid. Niet als een verlichtingsadept alles in naam van de vooruitgang te willen veranderen, vernieuwen, verbeteren en daardoor heel veel de facto te verslechteren of te vernietigen. Niet in naam van koopkracht en welvaart aan jezelf voorbij te hollen, maar jezelf te zijn, jezelf te blijven en jezelf te ontplooien, ook al is je koopkracht daardoor veel lager dan die zou kunnen zijn. Het gaat erom de natuur niet te zien als grondstof voor mogelijke productie, maar als iets wat waarde op zichzelf heeft en met rust moet worden gelaten, zichzelf moet kunnen zijn en blijven. De mens niet als heerser over de wereld te zien, die deze inricht zoals het voor hem het gemakkelijkst is en zijn begeertes het meest dient, maar als herder, die de dingen in hun eigenheid respecteert. Geen voortdurende economische groei, maar de economie van het genoeg. Geen amusementspark, maar de weg ‘naar binnen’. Enzovoort.
rationeel
0
Hoe moet dit allemaal bewerkstelligd worden? Uiteindelijk door een ‘bewustzijnsverandering’. De mens moet zich bewust worden van zijn vervreemding van de natuur om hem heen en van zijn eigen natuur en zijn leven – en de maatschappij veranderen. Het belangrijkste instrument om die bewustzijnsverandering te bewerkstelligen is de staat, die nationaal, maar liever nog inter- of supranationaal, via wetgeving en onderwijs, markt en technologie moet temmen en een betere maatschappij moet bewerkstelligen.
rationeel
0
Wat van dit alles te denken? Men kan de Romantiek onmogelijk geheel en al afwijzen. Alleen wie stekeblind is, kan anno nu nog de romantische kritiek in de wind slaan en vasthouden aan de gedachte dat de markt en de technologie een oplossing bieden voor álle problemen.

Maar hoe zit het met het romantische alternatief voor de Verlichting? Met haar eigen ideaal van de authenticiteit, eigenheid, oorspronkelijkheid? Met ‘terug naar de natuur’? Dat ideaal is zo mogelijk nog problematischer dan de verlichtingsidealen, althans als men het echt au sérieux zou nemen. Ik bedoel niet een gezonde voeding en dito levensstijl. Ik bedoel ook niet meer ‘groen’, meer frisse lucht, een eenvoudiger, soberder levensstijl en dito eten, dat minder of geen gebruik maakt van allerlei kunstmatige toevoegingen en producten, en dergelijke. Dat lijkt me allemaal zeer aan te raden.

Veel verder kan men echter niet gaan. Ook al zou het leven misschien per saldo beter zijn zonder auto’s en computers, men kan ze toch moeilijk verbieden en à la Pol Pot iedereen het land op jagen om weer zelfvoorzienend keuterboer te worden; weer op hout te gaan stoken met z’n allen; geen moderne medicijnen meer te gebruiken. Dankzij de markt en de technologie omvat de wereldbevolking inmiddels acht miljard mensen. Terug naar de natuur zou voor het overgrote deel daarvan een snelle dood betekenen.
53.714 Posts, Pagina: « 1 2 3 4 5 6 ... 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 ... 2682 2683 2684 2685 2686 » | Laatste
Aantal posts per pagina:  20 50 100 | Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met uw e-mailadres en wachtwoord.

Direct naar Forum

Markt vandaag

 AEX
911,34  -0,57  -0,06%  13:41
 Germany40^ 18.716,40 -0,14%
 BEL 20 3.967,68 -0,32%
 Europe50^ 5.076,93 -0,04%
 US30^ 39.491,70 +0,11%
 Nasd100^ 18.197,20 -0,04%
 US500^ 5.223,92 +0,01%
 Japan225^ 38.291,80 +0,26%
 Gold spot 2.343,75 +0,30%
 EUR/USD 1,0798 +0,08%
 WTI 78,39 -1,02%
#/^ Index indications calculated real time, zie disclaimer

Stijgers

JUST EAT TAKE... +5,79%
BAM +4,57%
EBUSCO HOLDING +3,93%
OCI +3,66%
Alfen N.V. +3,36%

Dalers

VIVORYON THER... -4,16%
ASR Nederland -2,61%
IMCD -2,47%
NN Group -1,83%
CTP -1,43%

EU stocks, real time, by Cboe Europe Ltd.; Other, Euronext & US stocks by NYSE & Cboe BZX Exchange, 15 min. delayed
#/^ Index indications calculated real time, zie disclaimer, streaming powered by: Infront