Wat als Trump de Iran-deal om zeep helpt?
Door Ralph Dekkers
59 min geleden in BUITENLAND
TEL AVIV - Het is vanavond erop of eronder voor de nucleaire deal met Iran. Donald Trump maakt om 20.00 uur bekend of hij het volgens hem ’slechtste akkoord ooit’ zal opblazen. Alles wijst erop dat hij dat zal doen. Een besluit met potentieel verstrekkende gevolgen: Europese landen waarschuwen al voor een oorlog.
Feitelijk moet Trump, zoals elke drie maanden, beslissen of hij Iran opnieuw vrijstelt van sancties. Besluit hij dat niet te doen, dan schendt Amerika zelf het akkoord, waardoor het lot ervan bezegeld is. Teheran houdt zich tot dusver volgens internationale inspecteurs aan het akkoord, dat het nucleaire programma van het land aan banden legt.
Wat zit Trump dwars?
Maar het is de deal zelf waar Trump problemen mee heeft. Hij wil een forse aanpassing, zodat Iran niet over zeven jaar weer langzaam zijn nucleaire programma kan opstarten. Daarnaast eist de president dat er meer en strengere inspecties komen, wil hij de Iraanse ontwikkeling van ballistische raketten aan banden leggen en de agressieve opstelling van het land in het Midden-Oosten aanpakken.
Iran zal daar nooit mee instemmen. Maar ook de Europese landen willen de nucleaire deal behouden. Zij zijn mogelijk alleen bereid extra sancties in te stellen op andere terreinen. Dat is niet toereikend voor Trump. Daarom opperen Frankrijk en Duitsland de deal met Iran, waar ook China, Rusland en Engeland de ondertekenaars van zijn, zonder Amerika door te zetten.
De Iraanse president Rouhani zegt daar wel wat voor te voelen, maar daarmee probeert hij slechts een wig te drijven tussen de VS en Europa. Een deal zonder ’s werelds enige grootmacht is geen deal. Het zijn de Amerikaanse sancties die Iran het meest pijn doen. En wat als de VS besluiten sancties in te stellen tegen Europese bedrijven die zakendoen met Iran?
Wat is de rol van Europa?
Europa zal met de billen bloot moeten: gaat het mee met NAVO-partner Amerika of kiest het voor zijn eigen beleid, waarmee het een moslimfundamentalistisch regime in de kaart speelt. Er is een kleine kans dat Trump vanavond de Europese landen nog een laatste kans geeft om het nucleaire akkoord aan te passen, maar dat zou slechts uitstel van executie betekenen.
Trump is vastbesloten de nalatenschap van zijn voorganger om zeep helpen. Hij ziet zich sinds kort omringd door een minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, en nationale veiligheidsadviseur, John Bolton, die ook een verklaard tegenstander zijn van de deal. En die Iran ook op nadere terrein hard wil aanpakken. Net als Israël, dat vorige week de nucleaire archieven van Iran onthulde waaruit blijkt dat Teheran in het verleden aan een kernwapen werkte.
Wat zijn de gevolgen?
Israël zet zich momenteel schrap voor een Iraanse aanval. Het heeft inlichtingen dat de Iraanse Revolutionaire Garde samen met Hezbollah en andere sjiitische milities een raketaanval voorbereiden vanuit Syrië als wraak voor Israëlische bombardementen van Iraanse doelen in dat land. De onzekerheid over de nucleaire deal zou Iran ervan hebben weerhouden al in actie komen. Die rem valt vanavond mogelijk weg.
Iran heeft ook gedreigd dat het bij een Amerikaans vertrek uit het akkoord razendsnel zijn nucleaire activiteiten zal hervatten. Mogelijk besluit het zelfs om in rap tempo een kernwapen te produceren, zodat het - net als Noord-Korea - een veel sterkere onderhandelingspositie zal hebben. Het is een onwaarschijnlijk scenario, maar de gevolgen in het toch al explosieve Midden-Oosten zouden nauwelijks te overzien zijn.
Extra Het beste van De Telegraaf