closer schreef op 11 oktober 2023 15:55:
Ineens duiken overal berichten op dat Hamas baby’s onthoofdt. Bewijs ontbreekt. Waar komt dit verhaal vandaan?
Hamas-strijders zouden in kibboets Kfar Aza baby’s hebben onthoofd, aldus berichten die sinds dinsdagavond rondgaan. Wat begon met onduidelijke uitingen van een Israëlische commandant, wordt razendsnel voor waar aangenomen, ook al heeft niemand het bewijs gezien.
Ana van Es, 11 oktober 2023, 13:54
Dinsdag escorteerde het Israëlische leger een tiental journalisten, vooral buitenlandse verslaggevers, naar de door Hamas aangevallen kibboets Kfar Aza. De kibboets, met ongeveer 750 inwoners en vlak bij de grens met de Gazastrook, is pas kort daarvoor weer onder controle gebracht door de Israëlische strijdkrachten. Als de journalisten arriveren, zijn militairen nog bezig om doden te bergen. De verslaggevers krijgen geen lichamen van burgers te zien. Wel zien ze dode Hamas-strijders op straat liggen.
Het is dinsdag gevaarlijk in Kfar Aza. De verslaggevers moeten soms op de grond gaan liggen, vanwege inkomende raketten vanuit Gaza. Alles wijst erop dat de burgerbevolking van deze kibboets door Hamas op vreselijke wijze is overvallen. De journalisten zien zwaar beschadigde woningen, sporen van brand, huisdeuren die geopend zijn, verlaten auto’s en een met bloed besmeurde driewieler.
Meerdere aanwezige militairen – reservisten – geven ter plaatse interviews aan de journalisten. Het verhaal over de onthoofde baby’s vindt zijn oorsprong in uitlatingen van de plaatsvervangend commandant van een parachute-eenheid, een majoor die afwisselend wordt aangeduid als David of Davidi Ben Zion.
Rauwe emotie
Tegen de BBC zegt Ben Zion over de aangetroffen burgerslachtoffers: ‘They killed them and cut some of their heads, it’‘ a dreadful thing to see.’ Bij The Independent duikt de majoor ook op. ‘When Hamas came here they cut the heads of women, they cut the heads of children’, citeert de correspondent hem. Zowel The Independent als de Israëlische zender i24News publiceren filmfragmenten van Ben Zion die zijn verhaal doet.
In deze filmpjes – zie hier het filmpje van The Independent – krijgt zijn verhaal meer context. De majoor spreekt gebrekkig Engels. Hij zegt, na ongeveer 1.08 minuut: ‘They cut heads. They cut heads of womens, we saw babies ... (onverstaanbaar).’ Een filmpje van i24News geeft een soortgelijk beeld. Op ongeveer 8 seconden zegt dezelfde majoor: ‘They cut head of children, they cut head of women.’
De majoor is zaterdagmiddag met zijn eenheid naar Kfar Aza gestuurd om de inwoners te redden, maar dat was in veel gevallen niet meer mogelijk. Er zijn vrouwen en kinderen dood, hij heeft verschrikkelijke dingen gezien. Nu geeft hij in een taal die niet zijn moedertaal is uiting aan zijn rauwe emotie.
De meeste verslaggevers daar aanwezig plaatsen zijn relaas in deze context. Ze benadrukken: wij hebben zelf geen burgerlichamen gezien, we weten dus niet wie er gedood zijn en hoe dat is gebeurd.
Van horen zeggen
De majoor spreekt overigens nergens over het onthoofden van baby’s. De koppeling met baby’s wordt gemaakt, omdat de verslaggever van i24News in haar reportage stelt dat in Kfar Aza veertig baby’s gestorven zouden zijn. De lichamen zouden op brancards zijn weggereden.
Dit heeft zij niet zelf gezien, dit heeft zij weer gehoord van ‘een commandant’. De nieuwszender stelt op X op basis van de verder niet nader toegelichte verklaring van deze ene, anonieme commandant vervolgens: ‘Around 40 babies were butchered in the village of Kfar Aza.’
In een ander bericht op X, even later, stelt de Israëlische nieuwszender zelfs: ‘Kibbutz Kfar Aza Massacre: Scores burned alive, babies beheaded.’
Voor geen van beide beweringen – het levend verbranden van burgers en het onthoofden van baby’s – lijkt bewijs te bestaan.
Geest uit de fles
Een verslaggever van The Times of London, ook aanwezig tijdens de perstour in Kfar Aza, vermeldt dat ‘sommige’ soldaten hebben gezegd dat wel veertig lichamen van baby’s zijn gevonden te midden van hun families. Vooral kinderen, gaat de journalist verder, zouden een vreselijke dood zijn gestorven: ‘There were claims that some had had their throats cut.’
Ook deze verslaggever heeft dat niet zelf gezien. Hij verwijst dus naar uitlatingen van militairen die hij verder niet citeert, ook niet anoniem. Bovendien is onduidelijk hoeveel militairen hij hierover heeft gesproken.
De correspondent van The Independent plaatst een bericht op X over het onthoofden van vrouwen en kinderen dat zij vervolgens weer verwijdert. Ze verduidelijkt later dat ze weliswaar gehoord heeft dat vrouwen en kinderen zijn onthoofd – van de eerder al genoemde majoor Ben Zion – maar dat ze dat niet zelf heeft gezien.
Ook Oren Ziv, een van de andere journalisten die dinsdag ter plaatse was in Kfar Aza, verduidelijkt woensdagmorgen op X dat hij tijdens de perstour geen bewijs heeft gezien voor onthoofde baby’s en dat de aanwezige militairen daar ook niet over gesproken hebben.
Het Turkse staatspersbureau Anadolu pakt de telefoon en bevraagt de woordvoerder van de Israëlische strijdkrachten over de onthoofde baby’s. ‘We hebben het nieuws gezien, maar hebben geen details en kunnen het ook niet bevestigen’, zegt de legerwoordvoerder.
De geest is dan al uit de fles. ‘Hamas beheaded babies. We will eradicate them’ , schrijft een voormalige perswoordvoerder van de Israëlische regering, Eylon Levy, op X naar aanleiding van de berichten van i24News.
Dat bericht gaat vervolgens viral op sociale media, ook onder buitenlandse journalisten, die vaststellen dat op de perstrip naar Kfar Aza verslaggevers van gerespecteerde media mee waren, en dat de ontstane geruchten over onthoofde baby’s daarom wel waar zullen zijn.
www.volkskrant.nl/cs-b678ae9b