Back to the future: we krijgen weer een groot nationaal postbedrijf
Nederland krijgt weer een groot, nationaal postbedrijf. Wie een geboortekaart, rouwbericht of reclamefolder wil versturen, komt straks bijna zeker terecht bij één partij: PostNL. Het bedrijf koopt rivaal Sandd en verwerft daarmee ruim 90% van de postmarkt.
Als toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) de overname goedkeurt, betekent dat een radicale ommezwaai voor de Nederlandse postsector. Die liep de afgelopen twintig jaar voorop in Europa met een streven naar liberalisering en marktwerking. Dat tijdperk is nu definitief ten einde met de aangekondigde overname, die brede steun vindt in politiek Den Haag.
Volgens PostNL en Sandd is de overname noodzakelijk om de kwaliteit van de postbezorging in Nederland op peil te houden. Dat is steeds lastiger gebleken door de krimp van de postmarkt, die sinds 2005 bijna 70% kleiner werd. 'Als je de komende tien jaar het postnetwerk wil behouden en je ook post wil kunnen versturen naar de Waddeneilanden en je oma, dan is dit de enige manier om de krimp op een sociale manier op te vangen', stelde PostNL-ceo Herna Verhagen maandag tijdens een persconferentie in Amsterdam.
Met de overname van Sandd krijgt PostNL er 720 miljoen te bezorgen poststukken bij.
PostNL waardeert Sandd op €130 mln. Door de overname kan het postbedrijf 720 miljoen poststukken van Sandd toevoegen aan de 1,8 miljard poststukken die het al bezorgt. De marktleider belooft dat het de 16.000 postbezorgers van Sandd een baan bij PostNL zal aanbieden. Ook voor de overige medewerkers van Sandd wordt gekeken naar mogelijkheden binnen PostNL.
Heilige marktwerking
Twintig jaar lang overheerste op de postmarkt een heilig geloof in concurrentie en marktwerking. Dat was niet vanzelfsprekend, herinnert voormalig Sandd-commissaris Joost van Raay zich. In 1989 organiseerde hij op het Binnenhof een eerste ronde tafel over de liberalisering van de postmarkt, toen postbezorging nog werd uitgevoerd door overheidsdienaren. 'De posterijen vonden het allemaal maar niks. De tegenwerking was enorm.'
Toch besloot Nederland eind jaren negentig om de postmarkt te liberaliseren, gedreven door het toen dominante geloof in de heilzaamheid van marktwerking. Terwijl buitenlandse postbedrijven als Deutsche Post en het Franse La Poste hun overheersende positie wisten te behouden, werd PostNL vanaf de jaren 2000 blootgesteld aan de tucht van de markt.
Dalende prijzen
Uitdager Sandd (Send and deliver) wist fors terrein te winnen op PostNL, dankzij een goedkoper bedrijfsproces. Daarin voerden flexibel inzetbare bezorgers een deel van het sorteerproces uit aan de eigen keukentafel. Op de zakelijke markt daalden de prijzen met 50% tot 60%, tot genoegen van grote afnemers als ING en de Nationale Postcode Loterij. Ook de overheid profiteerde, zelfs de Belastingdienst werd klant van Sandd.
Winstdaling PostNL
Tegelijk met het overnamenieuws bracht PostNL de resultaten over het afgelopen jaar naar buiten. Het bedrijf zag de volumes op de postmarkt wederom krimpen, met ruim 10%. Bij pakketten was sprake van groei in de volume met 22%. De omzet steeg van €2,725 mrd naar €2,772 mrd.Het onderliggende cash bedrijfsresultaat daalde van €241 mln in 2017 naar €188 mln in 2018. PostNL verwacht dat het onderliggend cash bedrijfsresultaat dit jaar uitkomt tussen €170 mln en €200 mln.
Consumenten gingen daarentegen alleen maar meer betalen. In 2010 kostte een postzegel bij PostNL nog €0,44, inmiddels kost het €0,87 om een brief te versturen. Ook het personeel betaalde een prijs: de drang naar efficiëntie betekende dat de ouderwetse postbode bij PostNL plaats moest maken voor een flexibele bezorger in deeltijd.
Aanhoudende krimp
Deze beweging werd gedreven door de toegenomen concurrentie tussen de postbedrijven, maar vooral door de aanhoudende krimp van de postmarkt. Die haalt nu beide bedrijven in, erkende Ronald van de Laar, directeur van Sandd Holding op de persconferentie. 'Het is nooit leuk om iets te stoppen waar je veel plezier aan hebt. Maar dit is wel het moment. Ons marktaandeel is ogenschijnlijk gestegen, maar de taart is kleiner geworden. De marges per poststuk blijven dalen. We kunnen wel allerlei maatregelen nemen om de organisatie efficiënter te maken, maar dat is de weg naar beneden. Voor een fijnmazig netwerk heb je volumes nodig. Dat is in het geding. Dat betekent het einde van de houdbaarheidsdatum van Sandd in zijn huidige vorm.'
Sandd staat op meerdere fronten onder druk. Eind november stelde de rechter dat het bedrijf zijn 19.000 werknemers voortaan moest betalen volgens de cao van de transportsector en sinds 1 januari moet het bedrijf op last van het kabinet 80% van zijn bezorgers een arbeidsovereenkomst geven.
Elegante uitweg
Vorig jaar herfst zakte het bedrijf door zijn bankconvenanten. Huisbanken Rabobank en Deutsche Bank gaven respijt, maar in juni moet Sandd een lening aflossen of herfinancieren van €18,7 mln plus bijna €4 mln rente. Een verkoop aan PostNL is een elegante uitweg voor het bedrijf, dat in handen is van zo’n 35 investeerders, onder wie Quote500-lid Albert Hartog en investeerder Frans van Belle.
Voor de overname is nog wel toestemming nodig van toezichthouder ACM. Mocht de mededingingswaakhond dwars gaan liggen, dan kan staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken op basis van artikel 47 van de Mededingingswet mogelijke bezwaren van de ACM echter omzeilen en alsnog een fusie doordrukken.
Grote bedrijven zijn niet enthousiast. De belangenvereniging voor zakelijke postverzenders, waaronder banken als ING, verzekeraars als VGZ en energieleveranciers als Nuon, stelde eerder deze maand te vrezen voor ‘monopolietarieven’ na een samengaan van PostNL en Sandd.
Arbeidsvoorwaarden
Maar in de Tweede Kamer is brede steun voor het samengaan van PostNL en Sandd, ingegeven door de wens om goede arbeidsvoorwaarden te behouden voor de 65.000 postbezorgers en door heel Nederland postbezorging te garanderen. Dat wordt belangrijker geacht dan de tucht van de markt.
Nieuws in beeld
Terug naar een nationaal postnetwerk
Volledig terecht, vindt ook Joost van Raay, dertig jaar geleden nog pleitbezorger van marktwerking en initiatiefnemer van PostNL-uitdagers Sandd en Selekt Mail. 'De liberalisering heeft veel gebracht. Maar er is nu internet, dat is een regelrechte concurrent van post. Daardoor is deze consolidatie heel goed verdedigbaar. Laat ze fuseren, dan kunnen we nog een aantal jaren de postdienstverlening in de lucht houden.'
Beleggers reageerden verheugd op de aangekondigde overname. Het aandeel PNL€2,48+8,87% was maandag met een koersstijging van 9% de grootste stijger in de Midkap.
Bron: FD