Voor velen is geld een grootheid met de eenheid euro. Geld zou volgens hen een neutraal instrument zijn voor het meten van “waarde”. Daarmee wordt verondersteld dat geld waarde heeft. Geld heeft nooit waarde heeft uit zichzelf, maar waarde wordt toegekend aan geld door de mens. Deze waarde van het geld ontstaat omdat geld een functie heeft en in eigendom kan worden gehouden. De functie van geld in het de kringloop van goederen en diensten: 1a. geld is een hulpmiddel om dingen te kopen en te verkopen (ruilmiddel); 1b. geld is een hulpmiddel om waarde op te slaan (bewaarmiddel). Uit de functie van ruilmiddel is de functie van bewaarmiddel ontstaan. Immers, er zit een tijd tussen de verschillende ruiltransacties, zoals het ontvangen van loon voor arbeid en het kopen van aardappelen. Het eigendom van geld kan op verschillende manieren worden bekeken: 2a. geld heeft een bepaalde eigenaar: wanneer we vinden dat diefstal van geld moet worden bestraft, is dit omdat de eigenaar van het geld moet worden beschermd tegen het stelen van geld door een derde partij; 2b. geld is iets van de gemeenschap: wanneer we vinden dat valsemunterij moet worden gestraft, is dit omdat de maatschappelijke geldhoeveelheid moet worden beschermd tegen vals geld; 2c. geld is een belofte van een tegenpartij. Het geld dat we hebben, is veelal een stel enen en nullen op een computerschijf. De waarde van geld is in dit geval afhankelijk van de mate waarin de uitgevende partij de indruk weet te wekken dat zij belofte ooit zal inlossen. Punt 1b zorgt ervoor dat geld aantrekkelijk is om te verzamelen. De mens kan om zijn voortbestaan te verzekeren beter koelcellen met aardappelen aanleggen of schuren met graan vullen. Het verzamelen van geld onttrekt geld aan de geldkringloop, waardoor de economie stil dreigt te vallen. Als geld aan bederf onderhevig zou zijn, hadden we dit verschijnsel minder en is de mens eerder geneigd andere zaken te bewaren. Punt 2c zorgt ervoor dat fraude en oplichterij eenvoudig meer kansen krijgen. Fraude en oplichterij zijn al moeilijk objectief vast te stellen. Dat wordt nog lastiger omdat de eigenschappen van geld door punt 2c zijn vervaagd. Wanneer is er sprake van diefstal? Wanneer is er sprake van valsemunterij? Volgens economen kunnen aandelen en obligaties niet worden beschouwd als geld. Echter, aandelen en obligaties zijn beloften van een tegenpartij. Je kunt deze titels verkopen en belenen. Daarmee heb je ogenblikkelijk “echt” geld in handen. Als aandelen en obligaties een vorm geld zijn, is het uitgeven van aandelen gelijk aan het bijdrukken van geld. Daarmee is ook een belang aanwezig om er voor te zorgen dat aandelen en obligaties niet als geld worden beschouwd want dan zou er sprake zijn van valsemunterij en zou het maatschappelijk belang worden geschaad. Veel economen houden misschien daarom vast aan dit onderscheid, hoewel dit onderscheid in de praktijk van alledag niet sterk wordt ervaren. Dat het maatschappelijk belang is geschaad door de uitgifte van veel nieuwe aandelen en obligaties, is nu wel vast te stellen. Daarmee komen we op het punt van het bankieren. Het is een interessant fenomeen. Immers wanneer je bij een bank een lening afsluit, wordt door de bank geld bijgemaakt. Een private instelling met winstoogmerk maakt geld bij door als uitgevende instelling de belofte te doen dat deze belofte ook kan worden ingewisseld tegen geld. Daarmee is deze belofte op grond van punt 2c ook geld geworden. Vanuit punt 2b zou je dit moeten opvatten als valsemunterij. Geld is immers van de gemeenschap. De bank zou geen bank zijn, wanneer deze ook nog rente zou innen. Omdat de ingelegde gelden vele malen kleiner zijn dan de uitgeleende gelden, en de bank bovendien probeert een hogere rente te behalen met de uitgeleende gelden, neemt de bank geld uit de kringloop dat niet van de bank is en dat bovendien is verdiend met het geld van anderen. De bank neemt daarmee geld dat niet van de bank zelf is. Op grond van punt 2a zouden we dit diefstal kunnen noemen. Je zou kunnen zeggen dat dit een vergoeding voor het risico is dat de bank loopt, maar dat risico is voor een belangrijk deel het gevolg van de activiteit van de bank zelf. De vergoeding voor het risico dat de bank vraagt, kan daarom worden opgevat als “beschermgeld”. Immers, de uitgeleende bedragen worden teruggevraagd met rente. Deze rente moet aan de geldkringloop worden onttrokken. Daardoor dreigt de economie stil te vallen en kunnen de schulden niet meer worden betaald. Dit kan worden ondervangen door meer geld uit te lenen. Zo gebeurt het ook in de kapitalistische rente economie. Het fenomeen versterkt zich exponentieel door rente op rente en alleen een exponentieel groeiende economie kan deze rente last een tijd lang blijven dragen want de schulden groeien sneller dan de economie. Op een gegeven ontstaan er problemen. Deze problemen zijn onder andere het failliet gaan van banken. Om meer rek in het systeem te krijgen, zijn in het verleden al de volgende stapen ondernomen: 1. Door het instellen van Centrale Banken kon het risico van individuele banken worden afgedekt. Daardoor was het mogelijk dat individuele banken een groter risico konden aangaan omdat ze wel gered worden, mocht het mis gaan. De correctieve werking van het failliet gaan van banken werd daardoor uitgeschakeld en daardoor kon de geld en de schuldenhoeveelheid veel verder groeien dan voorheen mogelijk was; 2. De koppeling tussen geld en een fysieke realiteit werd wereldwijd geleidelijk losgelaten. Dit gebeurde tussen 1930 en 1971 door het loslaten van de koppeling tussen geld en goud. In principe kon geld daarmee onbeperkt bij worden gemaakt door het aangaan van nieuwe beloften en door ervoor te zorgen dat deze beloften via een markt konden worden ingeruild tegen goud. Belangrijk hierbij is dat binnen het financiële systeem aantrekkelijker beleggingsalternatieven zijn, waardoor mensen liever beloften dan een fysieke realiteit in hun portefeuille wensen te hebben. Dit kon worden gerealiseerd door een hoge reële rente te vergoeden. Daarvoor moet de inflatie laag zijn en de prijs van goud en zilver niet al te zeer stijgen. Daardoor bestaat er een belang om de goudprijs en de inflatiecijfers te manipuleren. 3. Tenslotte begon ook het boekhoudkundig risico dat gelopen werd met beloften onderling zodanig groot te worden dat op een balans het risico beter niet meer zichtbaar kon zijn. Hierbij zijn wederzijdse beloften tussen banken in de vorm van derivaten een handige hulp gebleken. Met behulp van derivaten kunnen beloften van een tegenpartij worden gebruikt om de eigen beloften af te dekken. Deze tegenpartij kan ook zijn beloften weer afdekken. Deze beloften zijn vaak niet zichtbaar op de balans. Uiteindelijk is er altijd een partij die de beloften ongedekt heeft gedaan. Als dat JP Morgan zou zijn, en deze zaak failliet zou gaan, zijn al deze beloften mogelijk waardeloos geworden. Daar staan we aan. We kunnen opnieuw beginnen met hetzelfde en alles nog eens over doen maar misschien kunnen we het anders doen.