Hoe Russische desinformatie hier in een gratis krant belandt
=================================================
MH17 Het alternatieve medium De andere krant heeft invloed op het debat in Nederland. De inhoud kan soms worden herleid naar Rusland.
Andreas KouwenhovenWilmer Heck uit de NRC
Wat is het nieuws?
Een adviseur van het Kremlin, die van de VS een inreisverbod kreeg vanwege beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen, was in Nederland actief rond het MH17-proces, zo blijkt uit onderzoek van NRC.
Aleksandr Malkevitsj werkte in 2018 voor een Russisch mediaconcern dat zich bezighoudt met destabilisatiecampagnes in het buitenland, bijvoorbeeld via de beruchte ‘Trollenfabriek’ die via online nep-profielen de Amerikaanse verkiezingen probeerde te beïnvloeden.
Verschillende Tweede Kamer-fracties willen opheldering van het kabinet. „Deze propagandist van Poetin is wat ons betreft niet welkom in Nederland”, zegt VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden in een reactie.
Eén dag voor de start van het MH17 proces verzamelen een paar honderd mensen zich onder goudkleurige kroonluchters in de Lutherse kerk in Amsterdam. Op deze zondag 8 maart organiseert alternatief medium De andere krant een congres om haar special over de MH17 te presenteren.
Oud-hoogleraren Karel van Wolferen en Kees van der Pijl houden een lezing waarin ze uitleggen waarom het door Nederland geleide onderzoek naar de vliegtuigramp niet zou deugen. Maar erna stuit NRC op foto’s waarop nog een dérde man met een rossig baardje de volle kerkzaal toespreekt.
Wie deze spreker is, die niet staat aangekondigd in het programma en achteraf ook niet is terug te vinden in het videoverslag? „Geen idee”, zegt Madeleine Klinkhamer, initiatiefnemer van De andere krant, aan de telefoon.
Lijkt de onbekende spreker niet verdacht veel op Aleksandr Malkevitsj, een grote speler in Ruslands propagandamachine? „Wie zegt u?”, reageert Klinkhamer, die het congres organiseerde en zelf ook aanwezig was in de Lutherse kerk. „Nee, die naam doet bij mij geen belletje rinkelen”.
De andere krant is opgericht in 2018 om het nieuws te brengen dat de ‘mainstream media’ achterhouden. Het blad wordt huis-aan-huis verspreid en ligt in stapels bij alternatieve winkeltjes.
Eerdere edities gingen onder meer over Rusland, alternatieve geneeswijzen en de ‘ware’ toedracht van de aanslagen op het World Trade Center in New York in 2001.
De afgelopen maanden heeft de krant zich op Covid-19 gericht. Dat zou maar een griepje zijn, ontwikkeld in de Verenigde Staten om de wereldbevolking onder controle te krijgen.
Deze boodschap vindt momenteel veel weerklank in allerlei ‘alternatieve media’, waar veel desinformatie over het virus wordt verspreid. Toch onderscheidt De andere krant zich van deze initiatieven.
Allereerst vanwege de schaal: tijdens de coronacrisis verscheen de krant tweemaal in oplages van meer dan een half miljoen gratis exemplaren. Het is daarmee de grootste gratis krant van Nederland.
SINDS 2018
DE ANDERE KRANT
‘De andere krant’ is een gratis blad dat sinds 2018 acht keer is verschenen. Van de meeste edities zijn 50.000 exemplaren gedrukt, sinds de coronacrisis is dit opgevoerd tot een half miljoen stuks.
De kranten worden door vrijwilligers verspreid in treinen, winkels en brievenbussen.
De kosten voor de krant worden betaald uit donaties, zegt hoofdredacteur Sander Compagner, die geen interview wil geven.
Eerder bleek uit onderzoek van NRC dat de eerste editie van het blad is gefinancierd door een Brabantse bioboer, die online antisemitische complottheorieën verspreidt.
Er is nog iets dat De andere krant onderscheidt: De initiatiefnemers en redacteuren onderhouden banden met Rusland.
===============================================================================================
Het gaat om Russische organisaties en personen die van buitenlandse inmenging worden beschuldigd. Wat betekenen die contacten? Wordt deze krant beïnvloed door het Kremlin?
De andere krant heeft tijdens de coronacrisis onmiskenbaar invloed op het maatschappelijk debat. Bij protesten tegen de coronamaatregelen dragen demonstranten steevast exemplaren van de krant met zich mee. Hoofdredacteur Sander Compagner sprak op het Malieveld duizenden demonstranten toe: „De overheid is niet te vertrouwen!”.
Bekende Nederlanders als rapper Lange Frans en topmodel Doutzen Kroes werden beïnvloed door de krant. „Willen ze wel dat wij gezond zijn?”, schreef Kroes voor haar 6,4 miljoen volgers op Instagram. „Ik heb het over de media, de farmaceutische industrie, onze regeringen en alle grote bedrijven die hele andere belangen lijken te hebben dan wij en die overal banden mee hebben.”
Kroes deelde op Instagram ook waar ze haar informatie vandaan haalde: De andere krant.
Vuile zaakjes voor Poetin
Terug naar de Lutherse kerk. De onbekende spreker op het congres is inderdaad Aleksandr Malkevitsj, bevestigt hoofdredacteur Sander Compagner.
De Rus werkte in 2018 bij het mediabedrijf van zakenman Jevgeni Prigozjin, die voor president Poetin allerlei vuile zaakjes opknapt: van de inzet van huurlingen via de firma ‘Wagner’ tot beïnvloedings- en destabilisatiecampagnes in het buitenland.
De ‘Trollenfabriek’ (werkelijke naam: Internet Research Agency) is het bekendste onderdeel van Prigozjins mediaconcern. Dertien medewerkers van de Trollenfabriek worden door de Amerikaanse Justitie gezocht wegens inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016.
Ook Malkevitsj is persona non grata in de VS. Zijn website ‘USA Really’ was volgens het Amerikaanse ministerie van Financiën bedoeld om verdeeldheid te zaaien in de Amerikaanse samenleving aan de vooravond van de congresverkiezingen in 2018.
Malkevitsj heeft bovendien zitting in de ‘Maatschappelijke Kamer’, een prestigieus adviesorgaan van de Russische president, waarin hij gaat over mediazaken.
Malkevitsj zocht zelf contact met De andere krant, zegt hij in een telefonische reactie tegen NRC.
Hij zou toch al naar Nederland komen voor het MH17-proces en liet De andere krant van tevoren weten dat hij „bereid was om op te treden” op hun symposium. „De organisatoren namen toen contact met mij op. Al snel was duidelijk dat er zelfs een artikel in zat.”
Rond de aanvang van het MH17-proces brengt Malkevitsj een boek uit met desinformatie over de vliegramp: de Boeing zou zijn neergestort door slecht weer – iets wat de Onderzoeksraad voor Veiligheid uitsluit. Dat boek mag hij promoten in een stuk in De andere krant.
En daarna komt hij dus ook spreken op het symposium. Malkevitsj bekritiseert het onderzoek: de schuld van Rusland zou al vast staan. „Het vonnis is al geveld voordat de rechtszaak begonnen is”.