Volgens SocGen moet 'het ergste nog komen', terwijl Goldman roept dat deflatie 'niet waarschijnlijk is'
Carel Grol
Amsterdam
Als de financiële wereld wordt vergeleken met een spookhuis, dan is deflatie wel een van de meest angstaanjagende attracties. En te midden van zorgen over groeivertraging en de dubbele dip, sluipt het deflatiespook steeds nadrukkelijker de discussie binnen.
Deflatie is het tegenovergestelde van inflatie. In tijden van deflatie daalt het algemeen prijsniveau. Dat kan bijzonder schadelijk zijn voor de economie, omdat consumenten hun bestedingen dan uitstellen. Waar in tijden van geldontwaarding de schulden minder waard worden - er wordt wel eens gesproken over het 'weginfleren van schulden' - gebeurt er in tijden van deflatie juist het omgekeerde.
De angst voor deflatie zit diep. In een omstreden speech in november 2002 betoogde de huidige Federal Reserve-voorzitter Ben Bernanke al dat de Fed aan deflatie altijd een eind kan maken door de geldpersen op volle toeren te laten draaien. Destijds stuitte die uitlating op enig wenkbrauwgefrons. Inmiddels is die uitspraak bewaarheid. Althans, er moeten hele monteurcolonnes worden bijgehaald om te zorgen dat de pers continu blijft draaien, zo veel geld is er dankzij de miljarden verslindende hulpplannen in de voorbije jaren bijgedrukt. En toch is er sprake van deflatie. Dat komt omdat het vele geld blijft steken bij de commerciële banken en niet doorsijpelt naar de consumenten en de economie, zoals beleidsadviseur Bruno de Haas van het ABP deze week schreef in zijn column.
In zijn dagelijkse commentaren is econoom David Rosenberg van het Canadese Gluskin Sheff uiterst kritisch over de Amerikaanse economie en nuanceert hij de macrocijfers die de markt overspoelen. 'Er is al deflatie', schreef hij donderdag in zijn commentaar. Het doet zich voor 'in een breed scala van van cyclische consumentengoederen en diensten'.
Daarmee is de markt weer iets verder dan een maand geleden. Toen schreef hoofd strategie Albert Edward van Société Générale een rapport getiteld 'We lopen nu over deflatoir drijfzand'. In een asgrauwe bespiegeling voorspelt Edward dat de wereld zich in een recessie stort. Daarbij bestaat er volgens hem geen 'goede wijze' om de huidige problemen te beëindigen. 'Uiteindelijk zullen centrale banken noodgedwongen geld bij blíjven drukken, uit angst voor het alternatief. Misschien is inflatie van meer dan 20% dan de "beste" (of minst slechte) manier om uit deze puinhoop te raken.' Want 'het alternatief', dat is deflatie. En wijdverbreide deflatie lonkt, aldus Edward. 'Wat we tot nu toe zagen, stelt allemaal nog weinig voor.'
Dergelijk pessimisme wordt niet door alle partijen gedeeld. Donderdag stelde een analistenteam van Goldman Sachs nog dat 'deflatie niet waarschijnlijk is'. Critici roepen dat het geplaagde Goldman de laatste tijd vaker tot de optimisten behoort, maar anderzijds was de bank wel een van de weinigen die in vroegtijdig stadium de subprimecrisis zagen.
Zes Goldman-analisten schetsen een scenario waarin de wereld wél wordt meegesleurd in deflatie. Defensieve fondsen presteren dan beter dan cyclische aandelen. Financiële instellingen en bedrijven met grote pensioenverplichtingen zijn de achterblijvers. De pensioenverplichtingen worden immers steeds duurder. En als laatste open deur: bedrijven die al gewend zijn aan deflatie plus bedrijven die veel inkomsten halen uit delen van de wereld waar geen inflatie is, zullen het goed doen.
Uiteraard valt ook 'Japan'. Dat land staat gelijk aan een economisch horrorscenario. Na de instorting van het vastgoed en de beurzen na 1989, kampt Japan al jaren met deflatie. Volgens Edward van SocGen, doemt er een mondiaal Japan-scenario. Goldman zegt dat de vergelijking tussen Europa en Japan deels mank gaat. 'Japan was een geïsoleerd geval van deflatie in de tijd dat de rest van de wereld wel hard groeide.'
Als de financiële wereld een spookhuis is, dan zijn de zakenbanken misschien de karretjes die ons daar doorheen leiden. Het valt te bezien of het karretje van Goldman beter en sneller is dan dat van SocGen. Voorlopig zijn stalen zenuwen in ieder geval gewenst.