Banken laten olie op zee dobberen, wachtend op stijging van de prijs
17 januari 2009 | Het Financieele Dagblad
Door: Eshuis, K.;Wolzak, M.
Huidige grote verschil tussen spotprijs en termijnmarkt maakt opslag aantrekkelijk
Karen Eshuis en Martine Wolzak
Amsterdam
Voor de kust van Schotland dobbert de supertanker Ice Transporter met een capaciteit van een miljoen vaten olie. De tanker zou zijn gehuurd door Citigroup. Reders zeggen dat ook Morgan Stanley in de markt is om een tanker te huren om er olie in op te slaan.
De populariteit van olieopslag bij zakenbanken en oliehandelaren neemt snel toe. Dat komt doordat de olieprijs van vandaag (de spotprijs) veel lager is dan de prijs die op de olietermijnmarkt wordt betaald. Hoe verder weg in de tijd, hoe duurder het contract voor olie. Handelaren kunnen van dat prijsverschil profiteren door de olie nu op te slaan en later te verkopen.
Vooral op de markt voor ruwe Texaanse olie (WTI) loopt de prijs van een termijncontract hard op, naarmate de leveringsdatum verder weg is. Deze week staat de prijs van WTI voor levering in februari rond de $ 35 door de grote uitval van de vraag naar energie in de Verenigde Staten. Maar de prijs van een termijncontract gaat daarna iedere maand omhoog. Een contract voor december kost $ 57,50.
'Het is een makkelijke manier om geld te verdienen', zegt Ranjit Nelissen, analist bij onderzoeksbureau Iris, van Rabobank Robeco. Mits de kosten voor opslag, de rente en de verzekering niet te hoog zijn. 'Banken zoals Citigroup en Morgan Stanley gebruiken deze strategie ook om verliezen op oude termijncontracten te beperken. Die hebben ze vaak geërfd van oliehedgefondsen die door faillissement hun posities aan de banken hebben moeten overdragen.'
Banken kunnen posities op de olietermijnmarkt laten uitbetalen als de contracten aflopen. Dan krijgen of betalen ze het verschil tussen de contract- en de spotprijs. Omdat de olieprijs zo snel is gedaald, zouden de banken die verkeerd gegokt hebben, nu verlies moeten nemen. 'Veel banken rollen deze maand hun contracten niet meer door. Dat zou ze circa $ 13 per vat kosten. In plaats daarvan laten ze de te duur aangeschafte olie fysiek leveren en slaan het op', aldus Nelissen.
Volgens persbureau Bloomberg zijn al 25 olietankers verhuurd aan oliehandelaren, onder meer van de banken. Er dobberen al 80 miljoen vaten rond, genoeg om de wereld voor een dag van olie te voorzien. En er is vraag naar nog eens tien supertankers, want op land is alles al vol. Overslagbedrijf Vopak ziet ook dat er vrijwel geen extra capaciteit is. 'Onze dekkingsgraad is 95%', aldus een woordvoerder.
Afgaand op de termijnmarkt is volgens Nelissen de kans groot dat de olie over een paar maanden inderdaad tegen een hogere prijs kan worden geleverd. 'Banken zullen ook proberen om termijncontracten weer onderhands te verkopen, zodat ze weten dat ze de olie uit de tankers in december tegen die hogere prijs kwijt kunnen', zegt Nelissen. 'Dat soort contracten zijn wel te verkopen, bijvoorbeeld aan nutsbedrijven als RWE of Nuon, die zekerheid willen. Een andere optie is de olie gewoon in de tanker te laten zitten.'
Het spelletje lijkt eenvoudig, maar is niet voor iedereen weggelegd. Deze markt is alleen voor grote spelers. 'Een simpele Nederlandse partij kan niet zomaar instappen. Het draait om vertrouwen en reputatie, daar kom je als gewone handelaar niet tussen. De meeste banken willen deze strategie ook niet voorfinancieren.'
Risicoloos is de strategie dan ook niet. Als de olieprijs verder daalt, lopen de verliezen ook op. En het is de vraag of de forse stijging van de olieprijs, die de termijnmarkt inprijst, reëel is. Olieanalist Cyril Widdershoven denkt van wel. 'Mijn salaris van de komende vijf jaar zet ik in op de voorspelling dat de olieprijs deze zomer rond de $ 60 tot $ 70 staat.'
'Contango'
Termijnhandel
Een situatie op de olietermijnmarkt met oplopende prijzen is de contango. Een termijnkoper lijdt bij een contango theoretisch verlies. Als de spotprijs niet verandert, was de koper goedkoper uit geweest als hij de olie niet drie maanden eerder al tegen een hogere prijs had gekocht. De verkoper maakt theoretisch meteen winst.
Al 25 olietankers zijn verhuurd aan oliehandelaren, onder meer van de banken. Er is vraag naar nog eens tien schepen.