PostNL moet vastgoed kwijt in moeilijke markt
• Roger Cohen
Gisteren, 21:00
Update: gisteren, 21:22
PostNL moet vastgoed kwijt in moeilijke markt (PDF)
'Gij hebt geen uwer goede bekenden in vele dagen gezien? Wel, ga naar het Postkantoor kijken of het ‘Handelsblad’ gekomen is, en wees verzekerd, dat ge van uw goede bekenden ontmoeten zult', schreef schrijver en dichter Jakob Israël de Haan in 1919.
Ooit speelde een aanzienlijk deel van het openbare leven zich af op het postkantoor. Je bracht en haalde er je brieven, ving er je geld, regelde er je pensioen - en intussen was het er zien en gezien worden.
Steeds minder post
Die tijd is al lang voorbij. Kende vroeger elk dorp zijn eigen postkantoor, de laatste jaren verdwijnt het postkantoor in hoog tempo uit het straatbeeld. Consumenten moeten voor hun postzaken naar servicepunten in boekhandels of supermarkten, of minder voor de hand liggende locaties zoals vestigingen van Gamma of Intratuin.
Verrassend is het niet.In weinig Europese landen dalen de postvolumes zo hard als in Nederland, dat een van de hoogste percentage internetgebruikers van het continent heeft. Niet alleen consumenten, ook bedrijven en zelfs de overheid sturen steeds minder post. Het afgelopen kwartaal bracht PostNL 12% minder poststukken rond dan in het jaar ervoor.
De verwachte opbrengst uit vastgoedverkoop in de komende vijf jaar is €150 mln.
Vastgoed in de verkoop
Reden voor PostNL om niet alleen zo snel mogelijk afscheid te nemen van de dure postkantoren, maar ook te snijden in de honderden postsorteercentra die het door het hele land bezit. Twee jaar geleden had PostNL nog 260 sorteercentra, nu zijn dat er 99.
De afgelopen jaren is PostNL daardoor uitgegroeid tot een grote verkoper van vastgoed. In 2011 kondigde het bedrijf aan voor €200 mln tot €300 mln aan onroerend goed te gaan verkopen. Daarvan is de afgelopen vier jaar al €73 mln verkocht, blijkt uit een inventarisatie door deze krant. Van huurpanden werd de huur opgezegd.
Prijzen onder druk
Maar het postbedrijf opereert daarbij op een lastige markt. De postsector is niet de enige waar de behoefte aan vastgoed krimpt. Banken en verzekeraars, advocaten en notarissen, gemeentes: door automatisering is steeds minder kantoor- en winkelruimte nodig. 'Vooral in sectoren die kampen met sterke concurrentie zie je deze concentratiebeweging eerder optreden', zegt Frank van der Sluys, hoofd onderzoek bij DTZ Zadelhoff.
Het heeft in het hele land geleid tot forse leegstand op de kantorenmarkt. Die bedraagt momenteel zo'n 16%, waar dat een aantal jaren geleden nog 12% was. Vooral aan de randen van grote steden en buiten de Randstad heeft dit geleid tot forse druk op de prijzen, stelt Van der Sluys. 'Bij de meeste bedrijven die kantoorruimtes samenvoegen valt de keuze op de meest gunstige locaties: in kernsteden als Amsterdam, Utrecht, Den Bosch of Groningen, op plekken met veel voorzieningen in de buurt.'
PostNL ontkent een 'forced seller' te zijn. 'Het is niet zo dat wij aan de lopende band panden verkopen. We verkopen alleen als het kan, tegen een redelijke prijs', zegt een woordvoerder. Dat is moeilijk te controleren. Het bedrijf wil niets zeggen over het leegstandspercentage van zijn vastgoed. Wel wil PostNL kwijt dat voormalige postkantoren in centraal gelegen locaties makkelijker verkoopbaar zijn dan de distributiecentra, die vaak op industrieterreinen liggen.
Ontwikkelaars voorgetrokken
Tot overmaat van ramp kampt PostNL ook nog met onregelmatigheden bij de afdeling die verantwoordelijk is voor de verkoop van het vastgoed, PostNL Real Estate. Die raakte vorige maand in opspraak na onthullingen door het FD dat een vastgoedmanager bij de afdeling in het geheim zou profiteren van de verkoop van oude postkantoren en distributiecentra.
Een vestiging van PostNL in Waddinxveen. Vorige maand kwam een vastgoedmanager in opspraak omdat hij in het geheim zou profiteren van de verkoop van oude postkantoren en distributiecentra.
De vastgoedmanager in kwestie zou projectontwikkelaars Loek Viester en Jan Kanters van vastgoedbedrijf O&R Beheer voortrekken. In ruil daarvoor zou hij het recht hebben gekregen op 0,7% van de totale kosten van de nieuwe vastgoedprojecten die de ontwikkelaars wilden realiseren in de oude postkantoren en distributiecentra.
Kopers te vriend houden
Naar aanleiding van de onthullingen heeft PostNL een intern onderzoek ingesteld, dat nog gaande is. Marktpartijen kijken met interesse naar de uitkomst daarvan. Maar zeker is, dat het schandaal een tegenslag is voor het bedrijf, juist in een kopersmarkt, waar je als verkoper elke potentiële bieder te vriend wil houden.
En dat is de rol die PostNL de komende jaren vooral zal vervullen op de vastgoedmarkt (ondanks de bouw van zeventien nieuwe sorteercentra gebouwd voor zijn snelgroeiende pakkettendivisie),. Analisten verwachten dat de volumedaling in de postbezorging de komende jaren aanhoudt. 'Banken zijn al gestopt met het versturen van papieren afschriften, nu gaan ook de overheid en het mkb die slag maken', zegt analist André Mulder van Kepler Cheuvreux. 'Zelfs de postbode werkt daar aan mee. Hij brengt zijn brieven rond en aan het eind van de dag gaat hij thuis zitten mailen.'