Bron: HLN.be
Robbe van Lier 22-03-22, 13:45
Dure kunstmest en onzekere bevoorrading brengen oogst in gevaar: “Er dreigt gigantisch probleem”
De prijsopstoot en mogelijke schaarste van kunstmeststoffen door de oorlog in Oekraïne bedreigt de voedselbevoorrading in ons land. Daarvoor waarschuwt de landbouwsector. Als er niets verandert, dreigt “een gigantisch probleem”. Maar de klok tikt: “Zuhal Demir heeft tien dagen om iets te doen.”
Dat de oorlog in Oekraïne voor stijgende prijzen zorgt, is intussen bekend. Onder meer voor olie, gas en tarwe maken de markten bokkensprongen sinds de Russische invasie in Oekraïne. Maar voorlopig onderbelicht en misschien wel onderschat zijn de exploderende marktprijzen voor kunstmeststoffen.
Prijs verviervoudigd
Rusland en Oekraïne zijn twee van de grootste producenten van kunstmeststof ter wereld. Maar beide landen hebben de afgelopen weken een exportverbod op kunstmest afgevaardigd, waardoor de internationale marktprijzen voor kunstmest naar ongekende hoogtes zijn gestegen. “Vorig jaar betaalden boeren 250 euro per ton kunstmeststof. Vandaag is dat 1.000 euro”, zegt Vanessa Saenen van de Boerenbond. “Op dit moment is er nog kunstmest ter beschikking”, zegt Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). “Maar de handelsstromen vanuit de belangrijkste producerende landen zijn op dit moment wel doorgesneden. Dat zal zeker problemen geven in de loop van dit jaar. Bovendien is de prijs nú al vervier- tot vervijfvoudigd.”
En dat plaatst de boeren, die de komende weken moeten zaaien, voor een dilemma: dure kunstmest gebruiken, zonder te weten of ze de hoge kostprijs in het najaar doorgerekend krijgen in hun oogst. Of minder kunstmest gebruiken, met het risico op een mislukte oogst. “Onze boeren kunnen niet zomaar zonder kunstmest”, klinkt het bij de Boerenbond. “Zonder meststoffen heb je oogstverlies tot -60 procent. Bovendien levert het ook minder kwaliteit op.” Bovendien zijn alternatieven niet zomaar voor handen. “Dierenmest uit de stallen is een optie, maar door de nitraatrichtlijnen mogen boeren er niet veel van gebruiken”, zegt Vandamme van ABS. “Er zijn ook kunstmestvervangers, maar die worden door onze overheid beschouwd als dierlijk mest, waardoor het gebruik ervan eveneens beperkt is”, aldus Saenen. “Nochtans zou het veel problemen oplossen en zijn ze in andere landen wel toegestaan.”
Kleinere oogsten
Stijgende prijzen, dreigende onbeschikbaarheid en weinig alternatieven, dus. Het zorgt ervoor dat de oogsten onder druk staan. “De boeren staan vandaag voor de afweging, want het overgrote deel van de gewassen moet de komende dagen en weken gezaaid worden. Kunnen we dit wel betalen? En als we zaaien, wat komt er dan als oogst? Want zonder kunstmest, zal de opbrengst lager liggen en minder kwalitatief zijn. Op deze manier zitten we in het najaar van dit jaar en het voorjaar van 2023 met een gigantisch probleem”, zegt Vandamme. “Uiteindelijk komt de rekening altijd bij de consument terecht.”
Met alle gevolgen van dien, want kunstmest wordt gebruikt voor de productie van zowat alle mogelijke gewassen. “Granen, groenten, aardappelen, ajuin, bieten, maïs, …” somt de voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat op. “In het voorjaar wordt er gezaaid. Als het nu stropt, zullen we de impact voelen in de oogst later dit jaar. Dan krijgen we hogere prijzen en boeren die het moeilijk krijgen”, zegt Saenen. “In het slechtste geval krijgen we veel kleinere oogsten. En een probleem op vlak van voedselzekerheid”, gaat Vandamme van ABS verder. “Bij ons zal het resultaat ongetwijfeld zeer hoge prijzen zijn. In andere gebieden van de wereld komt er nog meer voedselschaarste.”
Tien dagen
Of er echt niets aan te doen is? “De overheid zou de kunstmestvervangers kunnen erkennen. Dat zou een snelle en simpele oplossing kunnen zijn, want we hebben hier lokaal enkele producenten”, valt te horen bij de Boerenbond. “We hebben de Vlaamse overheid gevraagd om de nitraatrichtlijn tijdelijk aan te passen”, zegt Vandamme van ABS. “Op die manier zouden we meer dierlijk mest mogen gebruiken. En is er dus iets minder kunstmest nodig. Dat zou op dit moment al een oplossing bieden. Al moet minister Demir snel beslissen. Want voor alles wat de komende dagen en weken geplant moet worden, zoals bieten, maïs, aardappelen, ajuin, … is er binnenkort een eerste basisbemesting van de grond nodig. Uiterlijk binnen tien dagen moet de beslissing vallen. Anders komen we te laat.”
Of er zo’n aanpassing komt, ligt momenteel nog op tafel bij de Vlaamse ministers van Landbouw (Hilde Crevits, CD&V) en Leefmilieu (Zuhal Demir, N-VA). “De erkenning van kunstmestvervangers behelst regels die Europees zijn vastgelegd. Daar kunnen we zelf op korte termijn niets aan veranderen”, valt te horen bij die laatste. En het tijdelijk gebruik van meer dierlijke mest? “Het kan niet de bedoeling zijn dat we ons leefmilieu schade toebrengen, maar we bekijken de voorstellen met open geest”, valt bij die laatste te horen.