Kortom: Bever is een speelbal van speculanten. Op korte termijn kan, vanwege de matige verhandelbaarheid, relatief makkelijk geld worden verdiend vanwege grote koersfluctuaties. Zo daalde de prijs op 21 augustus ruim 30%, terwijl slechts 100 aandelen van hand wisselden. Voor iemand als Haaijer gaat het om de lange termijn, oftewel het binnentrekken van een pot met goud.
Die is in potentie groot. Bever beschikt volgens zijn laatste jaarverslag over 29 objecten, bestaande uit bouwgronden en woon- en horeca-panden in Nederland en België. De boekwaarde van het bezit is €148,7 mln. Beleggers zijn gebaat bij een uiteindelijke verkoop. Trekken projectontwikkelaars of gemeentes de knip, dan valt in potentie veel geld te verdienen.
Reputatie
Maar er is iets vreemds aan de hand bij Bever, waardoor het beschikken over geduld geen overbodige luxe is voor de belegger. Met menig project van Bever gebeurt al jaren weinig tot niets, wat in verschillende gemeentes heeft geleid tot verkrotting. Zoals bij Huize Ivicke: de gemeente Wassenaar is al sinds 2016 'in gesprek' met Bever over achterstallig onderhoud. In hetzelfde tijdsbestek is er geen concreet ontwikkelplan van de grond gekomen.
Het creëerde de voedingsbodem voor de naar huisvesting op zoek zijnde Jason en Mark. 'We kwamen via-via hier terecht, omdat in de krakerswereld algemeen bekend is dat ook ander bezit van de pandeigenaar vaak leeg staat.' Naast een eigenbelang van huisvesting zien de mannen, die als schrijver en elektricien geld verdienen, Ivicke als uithangbord voor een grotere, idealistische zaak: 'Het tegengaan van de commercialisering van vastgoed'. 'Idealiter gaat het pand van de markt, en krijgt het een publieke functie', zegt Jason.
Foto: Marijn Fidder voor het FD
Het nobel klinkende verhaal krijgt een rauwe bureaucratische twist, die de krakers niet hadden voorzien. Een jarenlange discussie tussen de gemeente Wassenaar en Bever is ontaard in een juridisch steekspel, inclusief beslaglegging. De tijdelijke bewoners werden betrokken bij de rechtszaken, waarbij lokale politici twijfels uiten over hun 'goede' intenties. Een whiteboard in de 'woonkamer'van Ivicke staat vol gekalkt met juridische data en verhandelingen.
Krottenkoning
De krakers leggen een map vol krantenknipsels op tafel. Ze gaan over de pandeigenaar van Ivicke, wiens bijnaam is bedacht door hun gemeenschap. 'De Krottenkoning!', lachen Jason en Mark, wijzend naar zwart-wit foto's uit de jaren tachtig en negentig. 'Je mag gerust stellen dat deze man niet het “gewoonlijke spel” speelt waar de gemeente normaliter mee bekend is.'
Recentere foto's zijn er amper van Ronnie van de Putte (75). De in België woonachtige zakenman blijft liefst buiten de spotlights. Hij is de zoon van een Amsterdamse marktkoopman en werd rijk in de bloemenhandel. Vervolgens maakte hij vanaf de jaren zestig furore als pandjesbaas, die niet schroomde om knokploegen in te zetten om een huurgeschil te beslechten. Na een faillissement revancheerde hij zich op de beurs, waar hij nu meerderheidsaandeelhouder is van Bever.
Winstmaximalisatie
Volgens critici klinkt Van de Puttes brutale attitude door in het bedrijfsmodel van Bever. Hij heeft een bedenkelijke reputatie, omdat veel van zijn bezit verloedert. Dit tot wanhoop van gemeenten. Deze komen in een spel terecht waarin het gaat om wie de langste adem heeft. Onteigening is lastig. 'Dat kan alleen als gevaarlijke situaties ontstaan. Maar mede door krakers is dat bij bijvoorbeeld Ivicke niet het geval', zegt Heemschut-directeur Karel Loeff.
Erover nadenkend komt Loeff tot een cynische conclusie. 'Er is sprake van een triest spel, waarbij sprake is van louter winstmaximalisatie.' Door een pand te verwaarlozen wordt de kans groter dat partijen, bijvoorbeeld gemeentes, grotere bedragen op tafel leggen voor de 'redding' van een pand. Dit gebeurde in 2010 in Leiden, waar de gemeente bijna €18 mln betaalde voor een gekraakt kantoorgebouw en een lap grond met de bijnaam 'Het Gat van Van de Putte'.
Loeff acht de kans reëel dat de afwachtende strategie ook bij Ivicke kan gedijen voor Bever en Van de Putte. 'Bij monumenten zie je ook vaker dat onder druk bestemmingsregels worden aangepast, waardoor meer vierkante meters bijgebouwd mogen worden. Dat verhoogt weer de winstkansen.'
Moreel appel
In Huize de Pauw, een 18e eeuws landhuis waar de gemeenteraad van Wassenaar samenkomt, zit een politicus die niet voornemens is te buigen voor Bever. 'Het is aan de burger niet uit te leggen dat hij een boete krijgt voor het even niet aanlijnen van zijn hond, terwijl de eigenaar van een iconisch bouwwerk beloond wordt als hij dat laat verslonzen.'
Foto: Marijn Fidder voor het FD
Laurens van Doeveren, fractievoorzitter van de VVD, bijt zich vast in het dossier-Ivicke. Mede op instigatie van zijn partij nam de gemeente juridische stappen waardoor noodzakelijke reparatiekosten nu kunnen worden verhaald op Bever. Maar het probleem zit dieper. Van Doeveren: 'Het is toch onbestaanbaar dat mensen hierin investeren? Ik zou daarom een moreel appel willen doen op beleggers om daarmee te stoppen. Men beseft niet hoeveel schade dit ons toebrengt.'
Wassenaar heeft minstens 800 uur mankracht ingezet voor procedures tegen Bever. De kosten daarvoor lopen in de 'tonnen', zegt Van Doeveren. De provincie Zuid-Holland steunt Wassenaar met een half miljoen euro subsidie, maar dat is alleen voor meerkosten. De kostenraming is nog onbekend. 'Maar wat we al hebben betaald, komt sowieso uit onze reserves. Doodzonde, je steekt het geld liever in een gymzaal.'