Wat tot voor kort niemand voor mogelijk achtte, lijkt te gaan gebeuren: Bpost dreigt de persconcessie te verliezen.
Pascal Dendooven
Vandaag om 16:15
Bpost lijkt zich met bekwame spoed te moeten gaan voorbereiden op het verlies van de persconcessie, dat is het contract dat de overheid gunt om kranten en tijdschriften in België te verdelen. Volgens de kranten De Tijd en L’Echo heeft de FOD Economie, die een nieuwe aanbesteding had uitgeschreven, geconcludeerd dat de verdeler PPP en het Franse Proximy de beste kaarten hebben om respectievelijk de kranten en de tijdschriften te bussen.
België is een van de weinige landen waar de overheid een deel van die distributiekost op zich neemt. Dit jaar legt de overheid nog 175 miljoen euro bij, vanaf volgend jaar is dat 125 miljoen euro. En dat vier jaar lang, tot eind 2027 dus. In de nieuwe concessie wordt een groter deel van de kosten bij de uitgevers gelegd.
Onderaannemer
Waarom de FOD Economie oordeelt dat PPP en Proximy beter geplaatst zouden zijn dan Bpost, is nog niet duidelijk. Op het kabinet van de minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) wil men over de inhoud niet veel kwijt, maar geeft men wel aan dat de regering het rapport van de FOD Economie niet naast zich kan neerleggen. Met andere woorden: als sommigen het al zouden willen, is het niet mogelijk om Bpost alsnog tot winnaar uit te roepen. Naar verluidt buigt het kernkabinet zich maandag over het dossier.
PPP, dat al in een aantal steden zoals Brussel, Antwerpen, Gent en ten dele Luik kranten verdeelt, staat nu voor de uitdaging om tegen 1 juli 2024 een netwerk op te tuigen om het hele Belgische grondgebied te bestrijken. PPP zei in het verleden dat het bereid was om personeel van Bpost over te nemen. En ook Proximy stuurde eenzelfde boodschap uit. Beide verdelers staan hoe dan ook voor de uitdaging een kwalitatieve dienstverlening waar te maken. Over PPP waren in het verleden al veel klachten.
Een ander scenario is dat Bpost in bepaalde regio’s gaat optreden als onderaannemer van PPP en/of Proximy. Maar hoeveel zullen die nieuwe verdelers daarvoor betalen aan Bpost? De 32,77 euro bruto per uur die minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) voor de pakjes invoert? Zeker voor de verdeling van de tijdschriften wees Xavier Bouckaert, ceo van Roularta, er al op dat Bpost de tijdschriften samen met de gewone ronde bust. Dat houdt in dat de bijkomende kost voor Bpost laag zou zijn.
Daar staat tegenover dat Bpost het verwijt kreeg dat het zo veel mogelijk van zijn vaste kosten en kosten gelinkt aan de duurdere statutaire medewerkers zou gekoppeld hebben aan overheidscontracten.
Als Bpost te hoog inzet, wordt het voor PPP en Proximy interessanter om zo snel mogelijk een eigen netwerk uit te bouwen. Het theoretische gevaar is dat zo’n netwerk in de toekomst mogelijk ook pakjes zou gaan bezorgen. Voorlopig is het nog zover niet. Als Bpost effectief de persconcessie verliest, is de eerste jaarhelft van 2024 nog een overgangsperiode waarin Bpost kranten en tijdschriften blijft bussen. Voor PPP en Proximy is een halfjaar hoe dan ook niet bijzonder lang om een eigen efficiënte organisatie op poten te zetten.
Herstructureringen
Voor Bpost, dat beursgenoteerd is, is het de vraag of het bedrijf voorbereid is op het verlies van de persconcessie. Is er een plan B? De vorige ceo Dirk Tirez was in 2022 wel voorstander om Bpost via een herstructurering klaar te maken voor een traject zonder persconcessie en zich meer te richten op de pakjesmarkt. Maar toen al baadde de persconcessie in een giftige sfeer. Er was de discussie over de indexatie van de distributiekosten. En er was de kwestie of er verboden afspraken waren gemaakt tussen de uitgevers en PPP en Bpost om de concessie bij Bpost te houden.
De deur voor herstructureringen bij Bpost werd eerder dit jaar grotendeels dichtgetimmerd. Een nieuwe cao voor 2023-2024 stelt dat er geen herstructureringen en ontslagen zullen vallen. Kan Bpost dat nog wel respecteren bij verlies van de krantenconcessie?
Jos Donvil, de ceo van Bpost Belgium, zei al dat de komende jaren moeilijk worden voor Bpost, vooral als gevolg van de krimp in de brievenpost die zwaar hakt in de winst. Chris Peeters, de nieuwe ceo van de overkoepelende Bpostgroup, heeft er meteen een behoorlijke uitdaging bij. Een verlies van de persconcessie betekent niet alleen een verlies van 125 miljoen euro inkomsten maar houdt ook in dat het deel dat de uitgevers zelf betalen wegvalt. Bpost boekte vorig jaar een omzet van 345,9 miljoen euro aan ‘persinkomsten’, op een totale omzet van 2.193,3 miljoen. Dat is 15,77 procent van de groepsinkomsten. Volgens woordvoerster Veerle Van Mierlo zitten in dat bedrag ook de inkomsten vanuit AMP, de onderneming binnen Bpostgroup die instaat voor het bezorgen van kranten en tijdschriften aan krantenwinkels en supermarkten.
Hoe dan ook was, en is, de persconcessie ook belangrijk om de vastekostenstructuur van Bpost te helpen dragen. Zonder concessie lijkt een afslanking noodzakelijk. Geert Cools van de socialistische vakbond ACOD waarschuwt alvast dat duizenden mensen bij Bpost betrokken zijn bij de concessie. Hij ziet in het mogelijk verlies een ‘politieke beslissing’. Maar evengoed is het mogelijk dat de FOD Economie bij de toekenning nu veel strikter te werk is gegaan door alle heisa uit het recente verleden. Van de vorige aanbesteding werd door critici gezegd dat die op maat van Bpost was geschreven. De financiële criteria en de betalingsmodaliteiten leken voor het kleine PPP niet haalbaar. PPP diende kosten voor te schieten en zou pas achteraf en in twee schijven per jaar betaald worden. Ook de kwaliteitseisen en de mogelijke boetes voor het niet halen van de doelstellingen, waren hoog.
Andere uitdagingen
Volgend jaar wacht Bpost nog een andere uitdaging: verliest het bedrijf ook de rol van bank voor de overheid, via het beheer van de 679-rekeningen? Het huidige contract loopt tot eind 2024. Het nieuwe contract omvat de periode 2025 tot en met 2029, met een mogelijke verlenging van 2 jaar.
Een laatste vraag is of de overheid akkoord gaat met de 75 miljoen euro die Bpost heeft voorzien als terugbetaling voor in het verleden te veel aangerekende kosten voor de thesauriefunctie (de verdeling van nummerplaten en inning van verkeersboetes).