Interview | ‘Wat heb je aan miljarden als je nergens mag bouwen?’
In het Haagse zal hij zijn, dinsdag tijdens Prinsjesdag. Eerst de Troonrede luisteren en vervolgens nakaarten met andere werkgeversorganisaties. Genoeg te bespreken. Want ondanks de uitgelekte belofte voor een bouwfonds van een miljard, is Maxime Verhagen van Bouwend Nederland nog niet overtuigd: “We moeten af van het idee dat we alleen binnenstedelijk bouwen belonen.”
Hij belt vanuit Milaan, waar de allereerste Joint Strike Fighter wordt gepresenteerd. In november komt het eerste exemplaar van de JSF naar Nederland.
“Of het mooie dingen zijn? Ja, hele mooie, maar dat mag ook wel voor 90 miljoen euro”, spreekt Verhagen op een minder lawaaiig plekje op het vliegveld. Ooit was er nog veel discussie over de F35’s. Dat is wel over nu, weet Maxime Verhagen. Hij weet ook wel waarom: hier is veel Hollandse werkgelegenheid mee gemoeid: zomaar 8 miljard euro aan productie. “Inderdaad, goed voor de Nederlandse economie.”
Dat is ook de strekking van zijn bouwlobby richting het kabinet op Prinsjesdag. Investeer nu, voor het te laat is, verdrijf het ‘spook van de recessie’, door gehakt te maken van regels die verlammend uitpakken. Mis je nu de boot, dan zal de twijfel genadeloos toestaan. “Bouwers staan voor een kruispunt.”
Bent u bang voor spoken? Of vreest u dat er echt een recessie aan zit te komen?
“Alle mensen beginnen al weer te roepen ‘handelsoorlog’, en wijzen naar de slechte cijfers in Duitsland en menen dat de Brexit weleens hele negatieve gevolgen kan hebben. Het is waar dat de wereldeconomie in het derde kwartaal minder groeit dan een jaar geleden, maar mijn punt is vooral: laat je niet in de put praten of in een nieuwe crisis duwen. Dat kan met anticyclisch beleid of met een fonds waarmee je de Nederlandse economie kunt aanzwengelen.’’
Dat is de regering toch juist ook van plan? Miljard hier, miljard daar..
“Dat is op zich allemaal prima natuurlijk en ik ben echt blij dat het kabinet zich bewust lijkt te zijn van de achterblijvende woningbouwproductie. Maar ik heb eerder al gezegd dat je het met geld alleen niet redt. Zo lijkt het er op dat het kabinet de onrendabele top bij binnenstedelijke bouwprojecten vooral wil helpen financieren met een bouwfonds. Maar uit alles blijkt dat er veel te weinig plancapaciteit is. Slechts 70 procent van de behoefte aan plannen is er tussen 2019 en 2024, becijferde het EIB. Op een of andere manier zul je dus ook bouwen langs de randen van de stad moeten stimuleren. We moeten kortweg af van het idee dat we alleen binnenstedelijk bouwen belonen.”
Het ontbreekt aan gamechangers, zegt Marnix Norder, voorzitter van Aedes, de koepel voor corporaties. Heeft hij gelijk?
“Ik ben het met hem eens dat de voorgestelde korting van een miljard euro op de Verhuurdersheffing beter over vier jaar kan worden verdeeld dan over tien jaar. Dan komt er namelijk echt een plusje bij voor de corporaties en op het totale bedrag maakt het niets uit.”
Ook de stikstofproblematiek is de oud-vicepremier een doorn in het oog. Nederland is misschien wel te braaf met natuurwetgeving, vindt hij.
“Milieuorganisaties hier hebben zichzelf ook in de voet geschoten. We kunnen geen windmolenpark meer bouwen. De stikstofproblematiek is echt een grote zorg van ons. Wat hebben we aan een miljardenfonds als we niet kunnen bouwen? Gemeenten durven geen vergunningen meer af te geven, al drie maanden staat het stil.”
U roept dit ook al langer. Laat het kabinet steken vallen?
“Als ik als bouwer hoor dat het kabinet een crisisteam heeft, dat iedere week vergadert, zal dat me een zorg wezen. Het kabinet moet maatregelen nemen. De bouw valt compleet stil, niemand durft wat, zelfs de bouw van woningen op 1,5 kilometer afstand van een Natura2000-gebied wordt stopgezet. Waar zijn we dan mee bezig? Voor de korte termijn moeten snel noodmaatregelen komen. Sluit woningbouw bijvoorbeeld uit van deze regels.”
U schreef vorige week dat het ondernemersvertrouwen in de bouw daalt. Hoe erg is het?
“Veel bouwbedrijven staan op een kruispunt. Ze willen aan de ene kant innoveren en investeren in groei, om aan de vraag van woningen bouwen en verduurzamen te voldoen, maar aan de andere kant worden ze geconfronteerd met allerlei onzekerheden. Het is mooi dat het kabinet wil investeren in woningbouw, maar als er morgen geen oplossing komt voor PAS (stikstof) ben je als ondernemer overmorgen failliet (lees de klos, red). Bouwers hebben zicht nodig op stabiel beleid. Daarnaast moeten we af van al die extra regels die gemeenten hanteren. Neem Amsterdam. Daar eisen ze 40 procent middenhuur, heel extreem, hanteren ze hoge welstandsregels en moet alles zo’n beetje per boot worden aangevoerd. Door deze opeenstapeling van eisen wordt bouwen onbetaalbaar, met als gevolg dat beleggers het plaatje niet rond krijgen en de stad verlaten. Dat kan toch niet? Je wilt niet alleen bouwen voor de rijken, maar je het als overheid wel betaalbaar houden. Hoe? Door bijvoorbeeld de grondprijs te verlagen.”
De productie blijft achter, de prijzen stijgen, de geschiedenis lijkt zich te herhalen. Wat moet de regering doen?
“Als je landelijke doelstellingen hebt, zoals het bouwen van jaarlijks 75.000 woningen en het verduurzamen van 7,5 miljoen woningen zul je ook de regie moeten nemen en kan je niet alles aan gemeenten en of corporaties overlaten.”
Heeft u nog wel vertrouwen in het kabinet?
“Ja, maar het moet wel doorpakken. En je kunt niet zeggen Nederland zit op slot, om vervolgens niets te doen. Het is net als bij infrastructuur en het aanbesteden van grote projecten. Als je dat anders wilt doen, moet je ook de budgetten verhogen, anders blijf je gunnen op de laagste prijs. Dat werkt niet.”