In mijn vorige column, "
Waar halen we ons rendement
vandaan?", werd gesteld dat op twee manieren rendement kan worden behaald,
namelijk door de markt het werk te laten doen en/of door zelf op jacht te gaan.
Geconcludeerd werd dat als we de markt het werk laten doen de komende jaren
gemiddeld een mooi rendement te behalen valt, van ongeveer 10%. De toekomstige
beleggingsopbrengsten zijn echter wel structureel lager dan in het verleden.
Als we extra rendement willen behalen (en dat willen we) moeten we zelf aan
de slag. Wordt de eerder genoemde 10% nog door het bedrijfsleven voor ons
verdiend, als we extra willen renderen kan het niet anders dan dat het ten koste
gaat van collega beleggers. We zullen dus slimmer moeten zijn dan de rest.
Nu zullen we eerst nader vaststellen wanneer er sprake is van extra
rendement. Als het gemiddelde rendement in de komende jaren 10% bedraagt, en de
individuele belegger slaagt er in 12% te realiseren, dan is er goed gescoord.
Maar dan moet wel worden vastgesteld dat voor deze extra inkomsten niet een meer
dan gemiddeld risico is gelopen. Als voortdurend dobbeltjes worden opgezet in
Tulip, UPC of Via Networks,
om maar een paar aandelen te noemen met een wat hoger risicoprofiel, is een paar
procent outperformance niet indrukwekkend.
Een andere factor van belang is dat voor het behalen van extra
koersresultaat niet een onevenredige arbeidsinspanning wordt geleverd. Als een
daghandelaar jaarlijks met 500.000 gulden 75.000 verdient, scoort hij goed ten
opzichte van het gemiddelde rendement van 10%. Maar voor die 25.000 extra moet
wel dagelijks gehandeld (gewerkt) worden. Bij een gemiddeld loon van 50.000
gulden in Nederland wordt onze daghandelaar feitelijk maar mager beloond.
Extra rendement moet dus worden behaald zonder noemenswaardige extra
risico's en inspanning. Om dit te bereiken is het noodzakelijk om meer te weten
dan onze collega beleggers.
We moeten beter kunnen inschatten wat de koersen morgen en overmorgen
zullen doen. Het is dan onontbeerlijk om én een goede econoom én een goede
(massa)psycholoog te zijn. Econoom, omdat je moet weten welk nieuws er gaat
komen, psycholoog omdat je moet inschatten hoe anderen op dit nieuws gaan
reageren.
Aangezien dergelijke gecombineerde kwaliteiten zeldzaam zijn, is er een
aantal hulpmiddelen ontwikkeld. Dan komen we automatisch bij de technische
analyse. Via koerspatronen uit het verleden wordt ingeschat hoe de toekomstige
koersontwikkeling zal kunnen zijn. Wat mij betreft is er een probleem. Ik geloof
er niet in.
Waarom zouden gedragspatronen uit het verleden zich laten vertalen naar de
toekomst?
In een voortdurend veranderende omgeving is het veel aannemelijker dat
gedragspatronen zich steeds weer wijzigen.
Afgezien daarvan is er nog een ander probleem. Als technische analyse
consequent tot meeropbrengsten leidt, zullen deze vanzelf door de markt weer
worden weggearbitreerd. Immers, iedereen wil profiteren van extra opbrengsten
die objectief kunnen worden gerealiseerd.
En dan is er nog een gevoelsmatig probleem. Ik wil als belegger zo graag
aandelen laag kopen en hoog verkopen. Het valt dan niet mee het advies te
krijgen dat ik pas mijn aandelen mag kopen als de koers eerst nog 3 euro is
gestegen tot boven "het belangrijke weerstandniveau".
Nu zullen aanhangers van technische analyse al gauw beweren dat de markt
niet efficiënt en rationeel werkt. Maar als beleggers niet consequent rationeel
handelen, waarom zouden ze dan wel consequent irrationeel handelen. Op
zichzelf lijkt mij het uitgangspunt dat beleggers irrationeel handelen wel
te verdedigen. Maar daaruit vloeit nu juist een grillig gedrag voort, dat zich
niet laat vangen in "voorspellende" grafieken.
Toch zullen velen claimen dat ze successen bereiken door het gebruik van
technische analisten. Dat doet mij denken aan onze sigarenboer op de hoek. Hij
claimt al jaren dat er veel (hoge) prijzen op staatsloten vallen die bij hem
worden verkocht. Als je dat maar overtuigend genoeg brengt, en steeds meer
mensen kopen die loten bij hem, zal het aantal prijzen dat valt ook toenemen.
Dat effect zal zeker ook bij technische analyse een rol spelen.
Overigens, als veel beleggers een goed gevoel hebben bij het gebruik van
technische analyse is dat natuurlijk uitstekend. Omdat wetenschappelijke
bewijsvoering nagenoeg onmogelijk is voor het onderscheiden van goede en slechte
beleggingsstrategieën, is "een goed gevoel" heel belangrijk bij het toepassen
van een strategie. Maar jammer genoeg heb ik bij technische analyse geen goed
gevoel.
Hoe kun je dan wel streven naar een meer dan gemiddeld beleggingsresultaat?
Een wondermiddel is er natuurlijk niet voorhanden. Maar er zijn wel een
aantal trefwoorden waar ik als belegger mijn strategie op zou baseren.
- geduld
- lage koers winstverhouding
- lage koers ten opzichte van eerdere noteringen
- volatiliteit
- probeer te vergeten wat anderen al weten
Uiteraard kom ik hier nog op terug om het een en ander toe te
lichten.
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en was hiervoor werkzaam op het
ministerie van Financiën. De informatie in deze column is niet bedoeld als
professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde
beleggingen. Uw reactie is welkom op tak@iex.nl.