NU.NL
Deze keer: de woningmarkt. Over meer betaalbare huizen, het versoberen van de hypotheekrenteaftrek en strengere regels op de huurmarkt.
De woningmarkt in ons land zit ondanks de voorgenomen ambities van het demissionaire kabinet volledig op slot. Starters zijn nauwelijks in staat een huis te kopen, de wachttijden voor een sociale huurwoning zijn enorm en huren op de particuliere markt is voor veel mensen onbetaalbaar.
De verschillende politieke partijen, van links tot rechts, zijn het in ieder geval over één ding eens: de komende jaren moeten er in rap tempo nieuwe woningen worden gebouwd. Het nieuwe kabinet staat dan ook voor een grote uitdaging. De huizenmarkt staat flink onder druk vanwege een groot tekort aan woningen en de verwachting is dat dit de komende jaren alleen maar toeneemt.
Bovendien komen steeds meer huurders vast te zitten in een dure huurwoning, doordat de hypotheeknormen strenger zijn geworden. Ze kunnen daardoor geen huis meer kopen en zijn dus aangewezen op prijzige huurwoningen.
Uit cijfers van De Hypotheker blijkt verder dat slechts 1,1 procent van de koophuizen bereikbaar is voor alleenstaande starters met een modaal inkomen. Dat is net zo weinig als vorig jaar.
Nieuwe en betaalbare huizen bouwen is daarom het devies in het politieke landschap. Er zijn al plannen om 900.000 nieuwe woningen uit de grond te stampen voor 2030. Maar dat wil niet vlotten, vanwege knellende stikstofregels en gebrek aan geschikte locaties.
Tientallen wijken aan Nederland toevoegen
Dat neemt niet weg dat het CDA onverminderd door wil gaan met de gemaakte afspraken om voor 2030 bijna een miljoen huizen te bouwen. Daarvan moet twee derde betaalbaar zijn voor starters, gezinnen en ouderen. Iedere gemeente bouwt daarbij 40 procent voor de middengroepen.
De VVD wil dat er overal meer woningen bijkomen. Het gaat daarbij om koop- en huurwoningen voor de middengroepen en sociale huur. "Wij willen honderdduizenden nieuwe huizen bouwen, zodat betaalbaar wonen weer voor iedereen mogelijk wordt. Dat betekent dat we tientallen wijken aan Nederland moeten toevoegen", zo staat te lezen in het verkiezingsprogramma.
National Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt wil dat woningbouwcorporaties ten minste 350.000 nieuwe huurwoningen bouwen tot 2031.
Als het aan D66 ligt, wordt er de komende jaren beter gebruikgemaakt van de bestaande woningvoorraad, locaties en gebouwen. "Er zijn veel nieuwe woningen te realiseren door op- of tegen bestaande flats en appartementencomplexen nieuwe woningen te bouwen."
PvdA-GroenLinks gaat een stap verder met een plan om grote huizen op te delen in kleinere woningen. Daarbij moeten leegstaande gebouwen veranderd worden in woonruimte.
Volgens de SP moet een ministerie van Wonen de regie krijgen en een nationaal bouwplan realiseren voor de bouw van duurzame en betaalbare woningen. "Dit wordt niet meer overgelaten aan de markt. Speculanten en investeerders die volkshuisvesting blijven zien als een middel om rijk te worden, pakken we harder aan", laat de partij weten.
De BoerBurgerBeweging (BBB) wil de bouw versnellen door de regelgeving voor nieuwe woningen, zoals het bouwbesluit en duurzaamheidseisen, de komende jaren te bevriezen. De partij hoopt op die manier dat bouwers, ontwikkelaars én kopers weten waar zij aan toe zijn. BBB blijft inzetten op zoveel mogelijk woningbouw op lege en beschikbare plekken binnen bestaande dorpen en steden.
De PVV pleit voor het schrappen van belemmerende stikstofregels om de bouw van nieuwe woningen mogelijk te maken. Daarbij moeten gemeenten sneller bouwvergunningen verstrekken en de procedures verkorten om een een straatje bij te bouwen in steden en dorpen.
Hypotheekrentaftrek versoberen of niet?
Om het betaalbaar te houden voor huiseigenaren mag er volgens de VVD niet meer worden getornd aan de hypotheekrenteaftrek, jarenlang het paradepaardje van de partij. De regeling is in de afgelopen jaren versoberd, maar als het aan de liberalen ligt wordt dat stopgezet om zekerheid te bieden aan de middengroepen.
PvdA-GroenLinks wil de hypotheekrenteaftrek stapsgewijs afbouwen. Die drijft de prijzen op en vergroot de ongelijkheid, laat de partij weten. Mensen met de hoogste inkomens en de duurste huizen profiteren het meest van deze miljardensubsidie, terwijl starters er niet meer tussen komen.
D66 wil de hypotheekrenteaftrek in stappen afschaffen tot 2032. De SP wil dat alleen voor huizen met een waarde van meer dan 405.000 euro. Volgens de partij moet de hypotheekrenteaftrek er zijn om een huis te kunnen kopen en moet het niet een "villasubsidie" zijn voor de rijken.
Huurmarkt zit muurvast
De markt voor huurwoningen in ons land zit muurvast. De huurprijzen op de particuliere markt zijn voor veel mensen onbetaalbaar, terwijl de wachtlijsten voor een sociale huurwoning in de grote steden erg lang zijn.
Als het aan NSC ligt, worden gemeenten die minder sociale huurwoningen hebben dan het landelijk gewenste gemiddelde, gehouden aan een minimum van 30 procent sociale huur in hun nieuwbouwprogramma.
D66 gaat ervan uit dat het zicht op een betaalbare (huur)woning weer vanzelfsprekend is. Zo is het de bedoeling dat een vast huurcontract de norm is, ook in de commerciële huurmarkt. Het geeft huurders zekerheid en zorgt er ook voor dat ze gebruik durven te maken van hun rechten bij slecht onderhoud of een te hoge huur.
Het CDA vindt dat gemeenten met weinig sociale woningbouw dat snel moeten veranderen. Ook moet de nieuwe wet, waarmee de helft van de nieuwbouw- en huurwoningen door gemeenten aan eigen inwoners en mensen met een vitaal beroep kan worden toegewezen, worden doorgezet.
Volgens PvdA-GroenLinks moet de overheid voor meer sociale huurwoningen en strengere regels zorgen zodat de huur niet zomaar omhooggaat. Het linkse verbond merkt verder op dat er bijna geen nieuwe huizen meer gebouwd kunnen worden vanwege de uitstoot van stikstof. Toch moeten er volgens de partijen woningen bij komen.
Het is de bedoeling dat de huren de komende jaren niet omhooggaan, maar juist omlaag, stelt de SP. De partij wil experimenteren met manieren om huren aan het inkomen te koppelen.
De PVV gaat voor meer sociale huurwoningen voor Nederlanders. Als het aan de partij ligt, krijgen statushouders voortaan geen voorrang bij de toewijzing van deze huizen. Verder is het de bedoeling dat de sociale huren omlaaggaan en de huurtoeslag omhoog.