voda schreef op 10 oktober 2022 09:14:
Na vijftig jaar onderzoek oordeelt Zweedse wetenschapper: ‘Koffie is hooguit mild verslavend’
KOKEN & ETENIn zijn nieuwe boek zet de Zweedse ‘koffieprofessor’ Bertil Fredholm alles wat we tot nu toe weten over koffie op een rij. ‘Het is hooguit mild verslavend.’
Erick Vermeulen 10-10-22, 07:00 Laatste update: 07:52
Bertil Fredholm begint de dag met een flinke kop koffie, gezet met versgemalen bonen, een klein scheutje melk, ongezoet. De Zweedse farmacoloog, met emeritaat maar nog volop actief, maakt zich weinig zorgen over de effecten daarvan. 97 procent van de mensen kan probleemloos koffie drinken, zo schrijft hij in zijn boek Koffiekunde dat onlangs verscheen.
Lees ook
Hoeveel koffie mag je per dag drinken en kun je beter zwart of met melk drinken?
Koffie zonder capsule en vier andere koffietrends die experts signaleren
Fredholm is bijna 80. Zijn hele werkzame leven was hij verbonden aan het beroemde Karolinska-instituut, de medische universiteit in Zweden. Meer dan vijftig jaar geleden richtte hij zijn aandacht op de uitwerking van cafeïne op het menselijk lichaam. In het boek geeft hij een overzicht van wat we nu zoal weten van het koffiemolecuul en welke effecten koffie op onze lichamen heeft.
Slechte bereiding, slechte naam
Fredholm begint met een historisch overzicht van de koffieconsumptie en de verspreiding ervan. Die kwam vijfhonderd jaar geleden vanuit het Midden-Oosten op gang en is na de Tweede Wereldoorlog werkelijk geëxplodeerd. In de 17de eeuw vormden de toenmalige coffeeshops een inspirerende omgeving voor de gegoede burgerij en wetenschappers. Velen dronken de bittere vloeistof met volop suiker, zoals de Franse schrijver Voltaire, die ondanks zijn enorme koffieconsumptie 80 jaar werd.
Koffie werd immens populair, maar er was ook kritiek op de stimulerende drank. Slechte kwaliteit en slechte bereiding gaven het goedje een slechte naam, legt Fredholm uit. ,,In de armere gebieden in Zweden werd slechte koffie keer op keer opnieuw gebruikt en een kokende koffieketel stond urenlang op het vuur. Om de schade nog groter te maken, werd die koffie gedronken met enorme hoeveelheden suiker.”
In de armere gebieden in Zweden werd slechte koffie keer op keer opnieuw gebruikt en een kokende koffieketel stond urenlang op het vuur
Koffieprofessor Bertil Fredholm
Verkwikkend effect
In zijn boek gaat Fredholm uitvoerig in op de effecten van cafeïne op het menselijk lichaam. Als promovendus ontdekte hij in 1970 dat een lichaamseigen stofje verhoogde zenuwactiviteit dempt. Een kandidaat daarvoor was adenosine. Vervolgens zag hij dat cafeïne en adenosine elkaar tegenwerken. De eerste verkwikt, de tweede maakt moe en krachteloos.
Een evolutie aan technieken droeg in de afgelopen decennia bij aan de snelgroeiende inzichten in het effect van cafeïne op het lichaam en de organen. Cafeïne werkt dus in op receptoren voor het molecuul adenosine, wat zorgt voor het verkwikkende effect van koffie. Er zijn meer typen adenosinereceptoren die op cellen voorkomen, en dat betekent dat cafeïne meerdere effecten in het lichaam kan hebben.
Fredholm bekijkt al die effecten van cafeïne en koffie op onze organen en ziekten en omstandigheden, van astma tot zwangerschap. Cafeïne blijkt niet altijd onschuldig – sommige mensen zijn gevoeliger voor de effecten van koffie, wellicht genetisch bepaald of door andere factoren, en dat leidt tot nervositeit en slechte nachtrust. Het merendeel van de mensen kan echter probleemloos van koffie genieten. Maar, benadrukt Fredholm, we moeten wel maat houden.
Mild verslavend
Koffie is een bittere drank, maar toch genieten mensen ervan. Fredholm: ,,Ik denk dat de farmacologische effecten zorgen voor associaties tussen de smaak en de stimulerende effecten. Daardoor wordt onze algehele indruk positief.” Hij verwijst daarbij ook naar Britse proeven met bijen. Die bijen leerden om geuren te associëren met een zoete beloning. Als de beloning cafeïne bevatte, konden de bijen zich dat een dag later nog steeds herinneren.
Als je stopt met koffie drinken kun je al na twee dagen ontwenningsverschijnselen vertonen, zoals hoofdpijn. Is koffie dan verslavend? Fredholm stelt dat je de werking van cafeïne niet kunt vergelijken met die van beruchte verslavende stoffen als nicotine, opiaten en alcohol. Zijn conclusie luidt dat koffie hooguit mild verslavend is – en daar moet nog veel onderzoek naar worden verricht.
www.ad.nl/koken-en-eten/na-vijftig-ja...