Waarom KLM zelfs data uit de airco verzamelt
Sandra Olsthoorn Jan Fred van Wijnen 05:57
Vliegen gaat veiliger en efficiënter als alle data uit alle toestellen van alle luchtvaartbedrijven worden gedeeld en geanalyseerd. Maar welk bedrijf wil nu gegevens delen met de concurrent? Digitale marktplaatsen voor gegevens moeten de impasse doorbreken. Want als één overstag gaat, volgt de rest.
Onderhoud aan een KLM-vliegtuig in Hangaar 11 op Schiphol-Oost. Foto’s: Ramon van Flymen voor het FD
'De GE 90, een beest van een motor', zegt Wouter Kalfsbeek, 'big-datamanager' bij het onderhoudsbedrijf van KLM. Zijn stem verraadt opwinding en ontzag tegelijk. Hij staat onder de vleugel van een geparkeerde Boeing 777-200 in een hangar op Schiphol-Oost. De motor is zo groot als een bestelwagen.
Ook de woordvoerder van KLM is vol respect: 'Als die motor op volle kracht draait, dan moet je er niet vóór staan.' Ondertussen houdt ze de FD-fotograaf scherp in de gaten, want details van het vliegtuig mogen niet op de foto.
‘'Who burns the fuel, owns the data. Wij vinden dat die data van ons is. Wij creëren het door te vliegen'’
Wouter Kalfsbeek, KLM
De beestachtige zuigkracht van de General Electric 90 turbinemotor moeten we er bij denken. Nu liggen de ingewanden eruit, schoongemaakt en geordend op kleine karretjes. Onder de neus van het toestel wacht een rek wc-potten op de servicebeurt. Monteurs zijn even weg, hun deelfietsen staan verspreid door de hangar.
Fontein van digitale signalen
Wat hier gebeurt, zou sneller kunnen. Als KLM maar genoeg data zou hebben. Aan de Boeing 777-200 ligt het niet. Zoals veel moderne apparaten is ook het vliegtuig een fontein van digitale informatie die elke seconde iets vertellen over de onderdelen. Maar je kunt er pas wat mee, legt Kalfsbeek uit, als je gegevens hebt van honderdduizenden vluchten. Liefst ook van andere luchtvaartmaatschappijen.
'Ons einddoel is dat we voor elk individueel onderdeel voorspellen wanneer het onderhoud nodig heeft', zegt hij. 'We willen geen reparaties omdat er ineens iets stuk gaat. Maar ook geen preventief onderhoud als het niet nodig is. We zoeken het optimum daartussen, zodat het toestel zoveel mogelijk in de lucht is en zo kort mogelijk in de hangar.'
De beste oplossing zou zijn dat data van alle vliegtuigen wordt verzameld en gedeeld door de hele branche: fabrikanten, onderhoudsbedrijven, luchtvaartmaatschappijen. In theorie heeft iedereen hier baat bij, maar niemand wil de eigen data zomaar prijsgeven, zonder iets terug te krijgen. En dus gebeurt het nu niet.
Prisoner's dilemma
Dit probleem speelt in elke bedrijfstak die data produceert. Het is het klassieke, uit de speltheorie bekende prisoner's dilemma: iedereen houdt elkaar gevangen in een situatie die voor iedereen ongunstig is. Niemand zet de eerste stap, want misschien profiteert een ander daarvan, zonder er iets voor terug te geven.
100.000
Tijdens een gemiddelde vlucht worden er 100.000 (digitale) signalen gemeten in een Boeing 777-200.
Om hier beweging in te krijgen wordt in Amsterdam gewerkt aan een digitale, publieke markt waar data wordt uitgestald, de AMdEX (Amsterdam Data Exchange). Ieder bedrijf en organisatie kan hier straks data aanbieden en eventueel verkopen. KLM is een van de partners in de ontwikkeling. Het verschil met een gewone markt is dat de aanbieder zelf bepaalt wie de spullen, in dit geval dus gegevens, krijgt. De aanbieder heeft ook zeggenschap over wat de gebruiker er vervolgens mee doet.
Lokkertje voor huiverige databezitters
Vooral dat laatste is een belangrijk lokkertje om huiverige databezitters over de streep trekken. Een vliegtuigmaatschappij deelt en krijgt graag data over slijtage. Maar er moeten geen bedrijfsgeheimen kunnen meeliften. Want de concurrent kan heel wat aflezen uit de optelsom van gegevens over onderdelen, vluchten, brandstofverbruik en het aantal harde landingen.
Overal in Nederland en Europa schieten dit soort ruilbeurzen uit de grond. Ze worden 'data spaces' genoemd. De Europese industrie heeft een eigen club voor opgericht: de International Data Spaces Association. De Nederlandse intensive care-afdelingen bieden toegang tot hun data via het ICU Data Initiative. De opladers voor elektrische auto's gebruiken het Open Data Dashboard van ElaadNL. En de logistieke sector heeft IShare, waarin deelnemers bijvoorbeeld zien waar een lege container beschikbaar is en voor welke prijs.
KLM wil voor elk onderdeel kunnen voorspellen wanneer het onderhoud nodig heeft, om zo onverwachte reparaties te voorkomen.