Uit Web Effect (VEB)
Box 3 is een van de heikele dossiers op het bordje van het kabinet. Dat hebben ze helemaal aan zichzelf te danken, vindt fiscalist Cor Overduin, die al jaren strijdt tegen de manier van belasting heffen over spaar- en beleggingsinkomsten. Inmiddels krijgt Overduin steeds meer gelijk, maar tevreden is hij nog allerminst.
Cor Overduin is er de man niet naar om successen zelfgenoegzaam te claimen. Toch zou niemand hem dat kwalijk kunnen nemen als het gaat om box 3, de omstreden vermogensrendementsheffing. Meer dan zeven jaar procedeerde hij, samen met de Bond voor Belastingbetalers, voordat de Hoge Raad oordeelde dat spaarders onterecht belasting hadden betaald over vermeende opbrengsten van hun spaargeld. Na dit zogenoemde kerstarrest van eind 2021 kregen zo’n 60.000 spaarders hun te veel betaalde belasting terug van de fiscus. Ook moest wetgeving worden aangepast om te voorkomen dat spaarders in de toekomst worden aangeslagen voor rente die ze nooit ontvangen hebben.
Tevreden is fiscalist Overduin zeker nog niet. Hij ziet nog steeds grote problemen en tekortkomingen in de belastingheffing op sparen en beleggen. Daarbij staat meer op het spel dan geld alleen. Voor Overduin is het een principekwestie; daarom heeft hij niet veel aansporing nodig om op de praatstoel plaats te nemen.
Ontspoord
“Er gaat genoeg fout in onze inkomstenbelasting. Dat heeft vooral te maken met complexiteit. Op bepaalde onderdelen zijn de regels zo ingewikkeld geworden dat uiteindelijk niemand meer weet hoe het precies zit.
Bij vermogensrendementsheffing zit het anders. Die is op een heel basaal niveau ontspoord. Er is willens en wetens besloten om meer dan 100 procent belasting te heffen over inkomsten. Er werd gedaan alsof je geld verdiend hebt, terwijl dat feitelijk niet zo is. Dat is zo scheef, dat kan niet.”
Don Quichot
“Sinds maart 2014 heb ik me vastgebeten in de box 3-problematiek. Vanaf dag één ben ik opgetrokken met de Bond voor Belastingbetalers. Lange tijd nam niemand ons serieus. We vochten tegen windmolens en verloren rechtszaak na rechtszaak. ‘Een achterstand van 7-0’, schreef De Telegraaf ooit in de bekende koeienletters. Waar ben je nu mee bezig, vroegen velen zich af.
Het ging toen nog over de oude box 3. Dat systeem werd in 2001 ingevoerd met het idee: je kunt gemakkelijk 4 procent rendement op je spaargeld halen. Dat is in al die jaren sinds de invoering dus nog nooit mogelijk geweest. Waarom zet je dan zulke verwachtingen in de wet? En waarom verlaag je die 4 procent niet als je ziet dat de rente steeds verder daalt? Dat slaat nergens op.
Dus wij togen naar de rechtbank met het verhaal: het klopt allemaal niet, het is niet eerlijk. Rechters waren in die jaren – tussen 2015 en 2018 – behoorlijk behoedzaam. Ze kozen een voorzichtige koers. Dan verandert er niks en verlies je zaken.
Langzaam kregen rechters echter oog voor het feit dat belastingheffing op inkomsten uit vermogen van de rails was gelopen. En dus gingen zij opschuiven. Dan kregen we gelijk, maar verwezen ze voor een oplossing naar de wetgever, de regering en de Kamer.”
Zeldzaam
“Uiteindelijk heeft het tot eind 2021 geduurd voordat de Hoge Raad oordeelde dat – in eerste instantie – spaarders geen belasting hoeven te betalen over niet-gemaakt rendement. Daarvoor schoof de hoogste rechter in Nederland de wet opzij. Dat is inderdaad zeldzaam. Het had niet zo ver moeten komen natuurlijk. De regering had al eerder moeten ingrijpen, maar ze hebben zichzelf klemgezet. Ze wilden steeds stabiele inkomsten uit de vermogensrendementsheffing halen; veranderingen in het systeem mochten niet tot minder belastingopbrengst leiden. Aanpassingen moesten dus budgetneutraal zijn en ook nog uitvoerbaar zijn voor de Belastingdienst.
Als je die randvoorwaarden hanteert, dan kun je niets anders doen dan houden wat je al hebt. Want iedere verandering is te groot en te veel. Zo hebben zij zichzelf in een hoek geduwd waarbij ze tegen beter weten in ieder jaar 4 miljard euro aan inkomsten binnenhengelden. Fiscalisten hebben enorm veel kritiek geuit op de systematiek van box 3. Het ministerie van Financiën heeft al die bezwaren in de wind geslagen, want er was toch geen rechter die ze ongelijk gaf.
Maar er kwam een dag dat de Hoge Raad zei: nu zijn ook wij het zat. Dat heeft te maken met tijdgeest en met het feit dat er in dit langlopende dossier veel gebroken beloftes zijn. Steeds is vanuit de politiek aan de regering gevraagd: ‘Wanneer stoppen jullie met dit systeem en kijken jullie naar het werkelijke rendement dat mensen behalen?’ Dat is opgeschoven en opgeschoven en uiteindelijk heeft de Hoge Raad het schip moeten keren.”
Onzinnig
“Er is nu een tijdelijke wet die rechtvaardiger zou moeten zijn voor spaarders. Daar is nog van alles op aan te merken, want voor beleggers is er geen verbetering, eerder een verslechtering.
En er deugde al veel niet van de heffing op beleggingen. De fiscus rekent met fictieve rendementen voor beleggers. De gedachte is dat je als belegger het ene jaar wat meer rendement haalt en het volgende wat minder, waardoor je op langere termijn precies genoeg betaalt. Dat mag logisch klinken, ware het niet dat we in Nederland een inkomstenbelasting kennen die per kalenderjaar wordt geheven. Je zult maar net op een ongunstig moment begonnen zijn met beleggen. Dan ziet de wereld er heel anders voor je uit. Dat is iedere keer de denkfout die je ziet. Je kunt wel met forfaits gaan werken, maar ieders individuele werkelijkheid is anders.
Nog zo’n onzinnig argument dat lang gebruikt is tegen beleggers: ‘We heffen vermogen over een fictief rendement dat iedereen moet kunnen halen. Lukt dat niet, dan ligt het aan jou en ben je een slechte belegger.’ Nou, zo lust ik er nog wel een. Moet je je voorstellen dat je zo’n gedachte op de hele inkomstenbelasting loslaat. Als je hetzelfde hebt gestudeerd als een dikbetaalde ceo, maar jij bent beleidsmedewerker bij een gemeente. Moet je dan ook evenveel belasting betalen als die ceo?”
Vervreemding
“Vermogensrendementsheffing gaat over inmiddels zo'n 5 miljard euro per jaar, ongeveer 1 procent van de rijksinkomsten. Het gaat dus om serieus geld. Maar dit gaat over meer. Als jij oneerlijke belastingheffing te vuur en te zwaard blijft verdedigen, dan verlies je de aansluiting met burgers. We hebben ook in de politiek gekeken of we dit op kunnen lossen. Kamerleden blijken niet bij machte om de visie van de regering en het ministerie van Financiën te doorbreken. ‘Budgetneutraal’ opheffen blijkt politiek tot nu toe een onneembare horde.