Stap voor stap meer medicijnen tegen covid-19
Thieu Vaessen 16:36
Het aantal Nederlanders dat besmet raakt met corona, neemt weer snel toe. Mogelijk kunnen geneesmiddelen verlichting brengen en een nieuwe lockdown voorkomen. Welke medicijnen zijn al beschikbaar? En wat voor medicijnen komen er nog aan?
In het kort
De eerste virusremmer tegen corona in pilvorm is dicht bij goedkeuring.
Molnupiravir van ontwikkelaars Merck en Ridgeback kan een doorbraak betekenen.
Met de toediening van kunstmatig gemaakte antistoffen is ook vooruitgang geboekt.
Diverse ontstekingsremmers zijn belangrijk voor covidpatiënten in het ziekenhuis.
Binnenkort doen waarschijnlijk een aantal nieuwe geneesmiddelen tegen corona en covid-19 hun intrede. Dat zal niet meteen betekenen dat de coronacrisis voorbij is, maar de komst van meer covid-medicijnen is zeker 'een plezierige gedachte', zo zegt Marc Bonten, hoogleraar epidemiologie aan Utrecht UMC. Volgens Bonten is zelfs sprake van een ratrace tussen verschillende farmabedrijven om zo snel mogelijk een nieuw medicijn te introduceren.
Ook Leon van den Toorn, longarts bij het Erasmus MC, kijkt uit naar de komst van nieuwe middelen. Een aantal daarvan is vooral geschikt voor 'kwetsbare patiënten' in een vroege ziektefase. 'Dat is zeer relevant', zegt Van den Toorn. 'Als deze patiënten minder vaak in het ziekenhuis terechtkomen, kan dat een enorme verlichting voor de zorg opleveren.'
Volgens hoogleraar Marc Bonten is een ratrace tussen farmabedrijven gaande om zo snel mogelijk met een nieuw medicijn te komen.
Met de term 'kwetsbaar' doelen artsen vooral op mensen met een verzwakt afweersysteem. Het gaat in Nederland om een grote groep van meer dan een half miljoen mensen, bij wie vaccins soms niet goed aanslaan. Dat kunnen mensen zijn met een afweerstoornis of kankerpatiënten. Maar het gaat ook om mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan en daarom middelen slikken die hun afweersysteem juist onderdrukt.
Veel wordt verwacht van zowel virusremmers als van cocktails met kunstmatig gemaakte antistoffen. Daarnaast zijn er bestaande medicijnen, die ook effectief zijn gebleken bij de behandelingen van covidpatiënten. Een categorie apart vormt ivermectine, een bestaand medicijn waarvan wetenschappers weinig heil meer verwachten.
Virusremmer-pil kan doorbraak betekenen
Een heuse doorbraak kan weleens de goedkeuring zijn van molnupiravir, de eerste virusremmer die speciaal is ontwikkeld tegen covid. Het middel is afkomstig van het Amerikaanse farmaconcern Merck & Co (dat in Europa opereert onder de naam MSD) en het biotechbedrijf Ridgeback. Volgens voorlopige onderzoeksresultaten halveert molnupiravir de kans op ziekenhuisopname of overlijden van patiënten met een verhoogd risico.
'Grote kans dat molnupiravir een nuttige toevoeging is', zegt Mark de Boer, internist-infectioloog van het LUMC Leiden en tevens voorzitter van de Swab, de Nederlandse organisatie die artsen adviseert over de beste behandeling van covidpatiënten.
Virusremmers zijn vooral geschikt voor een vroege ziektefase. De middelen blokkeren de mogelijkheden van een virus om zich in het menselijk lichaam te vermenigvuldigen en kunnen zo een ernstig verloop van een infectie voorkomen. De Boer: 'Misschien is molnupiravir alleen effectief bij gebruik in de allereerste dagen van de infectie, dus nog voor opname in het ziekenhuis. Maar dat zou het niet minder belangrijk maken.'
10.000.000
Merck verwacht dit jaar 10 miljoen doses molnupiravir voor een vijfdaagse behandeling te produceren
Merck heeft molnupiravir in oktober ter goedkeuring voorgelegd, zowel in de Verenigde Staten als in Europa. 'Ik verwacht dat de Europese toezichthouder, de EMA, hier hoge prioriteit aan gaat geven', zegt Bonten, die ook lid is van het Outbreak Management Team. Een voordeel van molnupiravir is dat het gaat om een pil. Patiënten kunnen het middel dus makkelijk zelf innemen.
Merck verwacht dit jaar 10 miljoen doses voor een vijfdaagse behandeling te produceren. Het medicijn kan mogelijk ruimer beschikbaar komen, doordat het farmaconcern zijn patenten op het middel deelt ten behoeve van ruim honderd lage- en middeninkomenslanden. Pfizer en Roche komen mogelijk dit jaar nog ieder met een eigen virusremmer in pilvorm.
Eerder leek de virusremmer Remdesivir nog een belangrijke rol te gaan spelen in de bestrijding van het coronapandemie, hoewel het middel van farmaconcern Gilead oorspronkelijk was ontwikkeld tegen een ander virus. Inmiddels wordt Remdesivir in Nederland nog slechts incidenteel gebruikt. 'Veruit de meeste ziekenhuizen zijn niet onder de indruk van het effect en de onderzoeksresultaten', zegt Van den Toorn, die als voorzitter van Nvalt (de vereniging van longartsen) nauw betrokken is bij het opstellen van de behandeladviezen voor covidpatiënten.
Kunstmatig gemaakte antistoffen
Een positief behandeleffect kan ook komen van covidmedicijnen die bestaan uit monoklonale antistoffen. 'Zeg maar kunstmatig gemaakte antistoffen', aldus Bonten. De middelen zijn vooral geschikt voor patiënten die zelf geen antistoffen aanmaken, ook al zijn ze gevaccineerd. Een voordeel is dat kunstmatige antistoffen direct na toediening het coronavirus kunnen bestrijden, terwijl een vaccin enkele weken nodig heeft om antistoffen op te wekken.