Wetswijziging moet accountants dwingen beursfondsen te controleren
Minister van Financiën Wopke Hoekstra bereidt een wetswijziging voor die accountants moet dwingen om de jaarrekeningen van bedrijven met een beursnotering te controleren. Accountants mogen hen nu weigeren als klant, en dat dreigt een aantal kleine beursfondsen in financiële problemen te brengen.
De minister wint momenteel advies in, onder meer juridisch. Hoekstra kan daarbij al een paar maanden rekenen op de hulp van twee speciaal aangestelde 'kwartiermakers'. Als de minister na de zomer met de Tweede Kamer over het thema heeft gesproken, starten de voorbereidingen voor een wetsvoorstel, meldt een woordvoerder van het ministerie van Financiën.
Kleine opsteker
Hoewel er volgens juristen waar het FD mee heeft gesproken veel 'haken en ogen' aan het voornemen kleven, is het een kleine opsteker voor bedrijven met een beursnotering. Uit een inventarisatie van het FD volgt dat nu zeker acht aan het Damrak genoteerde beursfondsen geen accountant hebben. Deze partijen zijn zogenaamde minifondsen; er wordt weinig in gehandeld en de gemiddelde marktkapitalisatie ligt ruim onder de €50 mln.
Hoofd noteringen van Euronext René van Vlerken omschrijft het accountantsprobleem als 'een bom onder de aantrekkelijkheid van de kapitaalmarkt'. Bestuurders van kleine fondsen spreken van terughoudendheid onder accountants om hen te bedienen. Angst dat kleinere partijen hun boekhoudzaken matig op orde zouden hebben, speelt daarbij een rol zeggen ze.
'Kennelijk is het een kosten-batenafweging waarbij de kosten en de risico's voor een aantal kantoren zwaarder wegen dan de opbrengsten', zegt Peter Paul de Vries van Value8, een fonds dat al twee jaar zonder accountant zit.
Straf van Euronext
Enkele beursfondsen die het nu zonder accountantsverklaring moeten stellen, zijn daarvoor door beursuitbater Euronext berispt. Bedrijven zoals ladderbouwer Alumexx en digitale kaartenmaker AND Publishers kregen een zogeheten 'noteringsmaatregel' opgelegd, en kunnen nu mogelijk moeilijker geld ophalen. Op rugdekking van toezichthouders hoeven ze niet te rekenen, die zeggen 'geen formele rol' te kunnen spelen in het probleem.
Een wetswijziging kan een eerste stap richting een oplossing zijn. Een belangrijke open vraag is wie de macht krijgt om accountants een cliënt toe te wijzen. De Autoriteit Financiële Markten, die nu toezicht op de grootste accountantskantoren houdt, zegt daarin geen rol te kunnen spelen, omdat dit 'qua scheiding der machten' onwenselijk zou zijn.
Op haar beurt hamert de Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants - verantwoordelijk voor de rest - op een 'zeer doordachte uitwerking' voor de instelling van 'een robuust en onafhankelijk mechanisme'. De NBA vraagt zich ook af wat een aanwijzingsbevoegdheid betekent voor de aansprakelijkheid van een accountant, bijvoorbeeld bij een faillissement.
Rituele dans
Het gebeurt niet zelden dat curatoren van failliete bedrijven de accountant voor de rechter slepen. Bijvoorbeeld als er vermoedens zijn dat de jaarrekening onzorgvuldig is afgetekend, weet Steven Hijink, hoogleraar jaarrekeningenrecht en advocaat bij Stibbe. De kans op schadeclaims kan voor accountants een belangrijke reden zijn om een klant te weigeren. De aanwijzer, wie dat ook wordt, zou kunnen worden meegezogen in zulke procedures.
Voor beleggers is de aanwijzingsbevoegdheid overigens niet per se een oplossing, merkt Hijink op. Een accountant die zijn vingers niet aan een bedrijf wil branden, bijvoorbeeld omdat de boekhouding of interne controle niet op orde is, kan een zogeheten 'oordeelsonthouding' afgeven. Hijink vreest dat dit de wettelijke controle tot een 'rituele dans' reduceert.
Aanbevelingen CTA
Het ministerie van Financiën kan over de technische details van een wetswijziging geen mededelingen doen aangezien het 'nog wordt uitgewerkt'. De woordvoerder benadrukt dat minister Hoekstra 'geen onomkeerbare stappen' wil zetten, tot hij met de Kamer heeft gesproken over het onderwerp.
Invoering van een aanwijzingsbevoegdheid was een van de aanbevelingen van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA), die in een in januari gepubliceerd rapport de talrijke problemen in de sector analyseerde. Een van die problemen is een afname aan accountants die bevoegd zijn om organisaties van openbaar belang te controleren.
In Nederland zijn er zes kantoren over met een oob-vergunning. Anderhalf jaar geleden waren dat er nog negen. Een aantal kleinere organisaties leverde de licentie in vanwege de kostbare regel- en organisatiedruk die het met zich mee zou brengen. Gelijktijdig steeg de vraag naar de dienst. Door een sinds dit jaar van kracht geworden wet moeten meer instanties, zoals woningcorporaties en elektriciteitsnetbeheerders, aan strengere oob-accountantseisen voldoen.