VolkerWessels-topman Jan de Ruiter: ‘Stikstofuitspraak is treinongeluk in slow motion. Politiek moet echt in actie komen’
bouwbreed 51
VolkerWessels-topman Jan de Ruiter: ‘Stikstofuitspraak is treinongeluk in slow motion. Politiek moet echt in actie komen’
Jan de Ruiter tijdens de persconferentie van VolkerWessels. Foto: Eran Oppenheimer
VolkerWessels maakt zich meer zorgen over de gevolgen van de stikstofuitspraak dan over het resterende deel van de Zeesluis IJmuiden. “De overheid moet ervoor waken dat ze niet übervoorzichtig wordt.”
Als bestuursvoorzitter Jan de Ruiter de Zeesluis IJmuiden weg zou kunnen toveren dan zou VolkerWessels verlost zijn van een grauwsluier die over de zogeheten onderliggende resultaten van VolkerWessels hangt, zei hij donderdag tijdens de toelicht op de halfjaarcijfers. Want net als BAM moest VolkerWessels een extra verlies van 7,5 miljoen euro in het eerste halfjaar van 2019 wegslikken. Totale schade sinds de start van het project voor VolkerWessels: 114 miljoen euro.
De zeesluis vertroebelt het zicht op de de prima resultaten van de ruim 140 bedrijven uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Noord-Amerika, vindt De Ruiter. Vorig jaar werd een brutowinstmarge (EBITDA) van 4,2 procent behaald. In het eerste half jaar van 2019 moet VolkerWessels nog wat op gang komen – in het eerste halfjaar verdien bouwers traditioneel minder dan in het tweede. De brutowinst (EBITDA) kwam, de zeesluis meegerekend, uit op 85 miljoen euro. De nettowinst op 32 miljoen euro. Een schamele 1 procent nettowinstmarge. Het bouwconcern uit het oosten van het land verwacht over het hele jaar meer winst over te houden dan vorig jaar, toen 251 miljoen euro brutowinst (EBITDA) werd behaald.
In IJmuiden lijkt het grootste verlies geleden
In IJmuiden lijkt het grootste verlies geleden. De sluis is voor 72 procent af. Twee van de drie kritische paden zijn genomen: het buitenhoofd is afgezonken en de sluisdeuren zijn in Nederland, al wordt er nog gesteggeld met de Koreaanse leverancier over de kosten. Het derde – het binnenhoofd afzinken – is bezig as we speak, zei De Ruiter. “In het komende kwartaal moet het ding op zijn plaats liggen. Daarna denken wij dat dit project zich gaat gedragen als ieder ander groot project.”
De zeesluis is een van de redenen dat VolkerWessels vorig jaar een streep in het zand trok: “Dank u, DBFM gaan we niet meer doen”, keek De Ruiter terug op de nieuwe houding van VolkerWessels ten opzichte van risicoverdeling in contracten. Dat wil zeggen: complexe infrawerken met onredelijke risico’s voor de bouwer gaat VolkerWessels niet meer doen.
Knieval Rijkswaterstaat
Ook andere bouwers zeiden vorig jaar openlijk dat het genoeg was. Rijkswaterstaat moest over de brug komen en kwam in februari van dit jaar met het McKinsey-rapport, waarin geadviseerd wordt anders samen te werken en de risico’s evenredig te verdelen. Rijkswaterstaat moest een knieval: het aantal inschrijvingen bij grote projecten liep namelijk achteruit. Bouwers werden veel selectiever en haakten steeds vaker af. Niet alleen de Zuidasdok en de Blankenburgtunnel lieten sommigen passeren. ook de tender van de ViA15 werd door grote bouwers gelaten voor wat het was.
De gesprekken met Rijkswaterstaat over de verdere vertaling van het McKinsey-rapport verlopen constructief, zei De Ruiter. BAM-topman Rob van Wingerden zei vorige week dat er twee proefprojecten zullen worden gedaan om te wennen aan de samenwerking nieuwe stijl. VolkerWessels is blij met de vooruitgang, al is het volgens De Ruiter afwachten of de publieke opdrachtgevers er echt mee aan de slag gaan. Bewijs ervoor wordt op dit moment nog beperkt geleverd.
De harde opstelling van VolkerWessels aangaande complexe infraprojecten, wil niet zeggen dat het bouwconcern uit de inframarkt is gestapt. “We gaan voor infra als nooit tevoren”, sprak operationeel directeur en waarnemend infrabaas Alfred Vos eerder dit jaar. In de cijfers is dat nog niet direct te zien. De omzet van alle infrawerken in het eerste half jaar steeg met 4 procent naar 671 miljoen euro. De orderportefeuille voor Nederlandse infraprojecten daalde met 6 procent naar 1,7 miljard euro.
Beleggers worden afwachtend
VolkerWessels ziet de orderportefeuille, die een recordhoogte bereikte van 9,4 miljard euro, steeds meer gevuld raken met projecten met een gezonde risico-rendementsverhouding. Wel zijn er zorgen over het bevriezen van de huren in Berlijn, waar VolkerWessels veel bouwt. “Kopers van vastgoed worden er afwachtend van”, constateerde De Ruiter. De druk voor bouwers om nog goedkoper te leveren, zodat beleggers toch hun rendementen kunnen halen, wordt groter.
Ook de mogelijkheid van een harde Brexit, die deze week waarschijnlijker is geworden, doet VolkerWessels vrezen. De bouwers haalt een vijfde van zijn omzet uit het Verenigd Koninkrijk. De impact op de Britse economie kan groot zijn.
De ergste ongerustheid bij VolkerWessels lijkt echter vooral in stikstof te zitten. Sinds de uitspraak van de Raad van State op 29 mei ziet de wereld er voor bouwers anders uit, al drong dat bij velen pas tijdens de bouwvak goed door. De bestuurders van VolkerWessels gingen donderdag uitgebreid op de stikstofproblematiek in. De uitspraak van de Raad van State kan “significant negatieve impact” hebben op infra- en andere bouwprojecten.
VolkerWessels geraakt door stikstofuitspraak
Vos weet waar het aan ligt: “Het is niet de uitspraak, maar de manier hoe de overheid erop reageert. Dat leidt tot verlamming.” De Ruiter: “Hoe kan het zijn dat we als enige land in Europa hier een probleem mee hebben?” Volgens Vos leggen omliggende landen de lat substantieel lager. De Ruiter: “De overheid moet ervoor waken dat ze niet übervoorzichtig wordt. Als je niet kunt lopen, kun je ook niet struikelen”, vat hij de houding van de Nederlandse overheid samen.
Hoeveel projecten van VolkerWessels geraakt worden, wordt volgens De Ruiter nog geïnventariseerd. Duidelijk is in ieder geval dat een groot woningbouwproject met 470 woningen in Roermond, dat VolkerWessels zou ontwikkelen en bouwen met woningcorporaties Wonen Zuid en Wonen Limburg in de ijskast komt. Ook het stilleggen van de uitbreiding van een bedrijventerrein bij Tiel gooit zand in de raderen. VolkerWessels rekende erop als bouwer van een distributiecentrum aan de slag te kunnen gaan. Verder wordt het voornemen van VolkerWessels om te bekijken of de A27 een aantrekkelijk project is, doorkruist.
‘We kunnen tot niet vijf jaar niets gaan bouwen?’
Natuurlijk begrijpen de VolkersWessels-bestuurders dat er grenzen zijn aan stikstofuitstoot en dat er regels moeten zijn. Maar de huidige keuze van de overheid om een nieuwe aanpak rond stikstofproblematiek op te zetten waardoor vergunningen on hold gezet worden, heeft desastreuze effecten. De Ruiter: “We moeten wel weten: wat is wel mogelijk? Want we kunnen toch moeilijk met zijn allen concluderen dat we de komende vijf jaar niets meer gaan bouwen?”
De commissie Remkes zal naar verwachting op 15 september tussentijdse adviezen geven. “Iedereen wacht op Remkes”, zei De Ruiter. “We zijn onderdeel van een trein. Als de locomotief stopt, stopt alles.” Volgens hem is het vergelijkbaar met een treinongeluk in slow motion. “De politiek moet echt in actie komen. Niets doen is geen optie.” Vos: “Het is geen VolkerWessels-probleem. Het is geen bouwprobleem. Het is een probleem voor de hele economie in Nederland.”
Vos wijst er nog eens op dat de stand still van de vergunningen ervoor zorgt dat de verduurzaming van de woningvoorraad stokt. “De woningen die niet gebouwd kunnen worden zijn of energieneutraal of heel energiezuinig. De Amerikanen noemen het Catch 22.”